Mô tả sáng kiến Một số biện pháp nâng cao hiệu quả công tác giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho học sinh Tiểu học

Nội dung tài liệu: Mô tả sáng kiến Một số biện pháp nâng cao hiệu quả công tác giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho học sinh Tiểu học

1. ỦY BAN NHÂN DÂN QUẬN ĐỒ SƠN TRƯỜNG TIỂU HỌC HỢP ĐỨC Tên sáng kiến “MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC GIÁO DỤC LÒNG YÊU NƯỚC VÀ TINH THẦN TỰ HÀO DÂN TỘC CHO HỌC SINH TIỂU HỌC.” Tác giả: MAI THỊ HUYỀN Trình độ chuyên môn: ĐẠI HỌC GIÁO DỤC TIỂU HỌC Chức vụ: GIÁO VIÊN Nơi công tác: TRƯỜNG TIỂU HỌC HỢP ĐỨC N¨m häc 2024 - 2025
2. 2 CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc ĐƠN ĐỀ NGHỊ XÉT, CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN NĂM 2025 Kính gửi: - Ủy ban nhân dân quận Đồ Sơn - Phòng Giáo dục và Đào tạo quận Đồ Sơn - Trường Tiểu học Hợp Đức Họ và tên: Mai Thị Huyền Ngày tháng năm sinh: 09-04-1986 Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Hợp Đức Chức danh: Giáo viên Trình độ chuyên môn: Đại học Giáo dục Tiểu học Tỷ lệ (%) đóng góp vào việc tạo ra sáng kiến: 100% Tên sáng kiến: “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả công tác giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho học sinh Tiểu học.” 1. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Những biện pháp này được áp dụng trong công tác giảng dạy, giáo dục và rèn luyện học sinh trong trường học. 2. Ngày sáng kiến được áp dụng: 20/08/2024 3. Đơn vị áp dụng sáng kiến - Tên đơn vị: Trường Tiểu học Hợp Đức. - Địa chỉ: Trường Tiểu học Hợp Đức - Quận Đồ Sơn - Thành phố Hải Phòng. - Điện thoại: 0313860372 I. Mô tả giải pháp đã biết: (Mô tả các giải pháp đã biết; Ưu khuyết điểm của giải pháp đã, đang áp dụng tại cơ quan, đơn vị). 1. Tóm tắt tình trạng các giải pháp đã biết Để nâng cao chất lượng giáo dục giúp đào tạo ra những thế hệ học sinh phát triển toàn diện cả về đức - trí - thể - mĩ thì người giáo viên luôn phải tìm tòi và áp dụng các phương pháp hữu hiệu nhất trong công tác giáo dục học sinh. Không chỉ riêng mỗi nhiệm vụ truyền đạt cho các em những kiến thức mà một nhiệm vụ khác đóng vai trò vô cùng quan trọng đó là giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho học sinh. Trong hệ thống các giá trị truyền thống Việt Nam đã được hình thành suốt hàng nghìn năm lịch sử đấu tranh dựng nước và giữ nước, nổi trội hơn cả là tỉnh thần yêu nước. Từ xưa đến nay, tình yêu quê hương đất nước là sợi chỉ đó xuyên
3. 3 suốt trong chương trình giáo dục. Bác Hồ đã từng nói, lòng yêu nước của nhân dân ta giống như một làn sóng nhấn chìm lũ bán nước và lũ cướp nước. Đó là hào khí của dân tộc, qua các thời kì lịch sử, tinh thần yêu nước và tinh thân tự hào, tự tôn của dân tộc càng phát triển mạnh mẽ. Trong quá trình giảng dạy nhiều năm qua, tôi đã tìm hiểu và học hỏi các đồng nghiệp đi trước các biện pháp giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho học sinh như: Dạy tốt chương trình các lịch sử địa phương, lồng ghép vào một số môn học, tổ chức một số hoạt động tìm hiểu về truyền thống của đất nước, giới thiệu về các anh hùng lịch sử, thăm các di tích lịch sử, tìm hiểu qua tranh ảnh, qua các tài liệu 2. Ưu điểm của giải pháp Các phương pháp trước đây đã phần nào đáp ứng được nhu cầu giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho học sinh. Phần nào giúp các em học sinh có hứng thú học tập và rèn luyện, yêu thích tìm hiểu về lịch sử của dân tộc. Đã đảm bảo tính phù hợp với lứa tuổi học sinh. Các biện pháp phần nào đã khơi dậy và phát triển tinh thần dân tộc và lòng yêu nước vốn tiềm ẩn trong mỗi học sinh. Các em ngày càng có ý thức rèn luyện, biết yêu quê hương đất nước, biết tự hào về dân tộc mình. Các biện pháp đã phát triển được một số kĩ năng, năng lực, phẩm chất cho học sinh. Hình thành cho các em những phẩm chất đạo đức tốt đẹp. Các em có tinh thần đoàn kết, tương thân, tương ái, từ đó các em có ý thức học tập, rèn luyện. Mặt khác, các biện pháp đã phần nào giúp nâng cao hiệu quả công tác giáo dục, phát huy được tính chủ động, tích cực học tập của học sinh, góp phần vào việc đổi mới phương pháp dạy học hiện nay nhằm nâng cao chất lượng học tập và rèn luyện của học sinh. 3. Hạn chế Với các biện pháp đã biết dù đã phần nào đáp ứng được mục tiêu của việc giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho học sinh, nâng cao hiệu quả của công tác giáo dục nói chung tuy nhiên chưa thực sự tạo ra một môi trường giáo dục vui tươi thoải mái và hiệu quả để cho các em chủ động lĩnh hội các bài học về giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc. Việc giáo viên chưa thực sự tìm ra những phương pháp để tác động vào động cơ học tập của các em sẽ làm cho các em không có hứng thú học tập. Bởi giáo dục về lịch sử dân tộc là một nội dung khá khô cứng. Người giáo viên không linh hoạt sẽ khiến học sinh nhàm chán, không thích học, không thích tìm hiểu. Hơn nữa trên thực tế, nhiều giáo viên chưa giảng dạy nội dung này một cách hiệu quả và triệt để bởi vẫn tồn tại tâm lí coi đây là nội dung phụ. Một số giáo viên vẫn vì áp lực chất lượng giáo dục bởi các môn như Toán và Tiếng Việt mà không đi sâu vào nghiện cứu cũng như dành thời gian giáo dục về truyền thống lịch sử dân tộc cho học sinh. Đây là thực trang không chỉ riêng ở cấp I mà các cấp học khác cũng tồn tại tình trạng này. Theo khung chương trình giáo dục
4. 4 phổ thông đến lớp 4 mới bắt đầu có môn lịch sử. Tuy nhiên ở các lớp dưới cũng đã có chương trình giáo dục lịch sử địa phương và ngay trong các môn học khác cũng đã lồng ghép nội dung giáo dục lòng yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc, tự hào về quê hương đất nước thông qua các bài học. Nhưng đôi khi giáo viên bỏ qua hoặc chỉ lướt qua nội dung này. Điều đó dẫn đến tình trạng học sinh ngơ ngác khi nhắc đên những truyền thống tốt đẹp của dân tộc, khi nhắc đến những con người anh hùng của dân tộc. Chính vì điều này mà đã gây ảnh hưởng không nhỏ và làm giảm hiệu quả công tác giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho học sinh. Đặc biệt là học sinh Tiểu học, học sinh ở các lớp bé. II. Nội dung giải pháp đề nghị công nhận sáng kiến 1. Nội dung giải pháp đề nghị công nhận sáng kiến: Sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm đến nền giáo dục cách mạng. Quan điểm của Người về mục đích dạy học là đào tạo ra những công dân tốt, những cán bộ tốt, giúp ích cho công cuộc kiến thiết đất nước. Một trong những yêu cầu quan trọng nhất đó là giáo dục lòng yêu nước, “dạy cho trẻ biết yêu nước thương nòi”. Nhiệm vụ quan trọng nhất của dạy học đó là ngoài cung cấp cho học sinh những kiến thức khoa học thì một nhiệm vụ hết sức quan trọng nữa đó là giáo dục tư tưởng chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống và bồi dưỡng lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho học sinh. Từ nhận thức sâu sắc về tầm quan trọng của việc giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho học sinh. Đồng thời nhằm giúp các em học sinh nói chung dần hình thành nhân cách đạo đức, trở thành những con người toàn diện, tôi đã tìm tòi và áp dụng một số biện pháp giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho học sinh Tiểu học với một biện pháp sau: Biện pháp 1. Giáo viên không ngừng học hỏi, tìm hiểu về lịch sử của dân tộc và trau dồi kiến thức, hoàn thiện bản thân; Không ngừng tiếp cận, tìm hiểu và cập nhật kịp thời, chính xác các thông tin mới nhất, cụ thể chính xác nhất về tình hình trong nước và quốc tế để có những bài giảng hay và chính xác nhất. Biện pháp 2. Xây dựng kế hoạch lồng ghép giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc một cách cụ thể và phù hợp. Biện pháp 3. Xây dựng môi trường học tập thân thiện giúp thức tỉnh và nuôi dưỡng lòng yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc trong mỗi học sinh; Luôn làm mới các hoạt động giáo dục và dạy học; Áp dụng trò chơi, ứng dụng công nghệ thông tin một cách hiệu quả vào giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho học sinh. Biện pháp 4. Tác động vào động cơ học tập và rèn luyện, ý thức tìm hiểu về các giá trị văn hóa, lịch sử của dân tộc cho học sinh; Tạo dựng niềm tin, trao cho học sinh cơ hội được thể hiện sự hiểu biết của mình về những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc Biện pháp 5. Giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho học sinh thông qua giáo dục nhận thức, đạo đức, nhân cách, lòng nhân ái, tình yêu quê hương làng xóm, yêu vẻ đẹp của đất nước và con người Việt Nam.
5. 5 Biện pháp 6. Giáo dục lòng yêu nước thông qua giáo dục cho học sinh từ nhận biết để đi đến hành động: Ý thức chăm lao động, tích cực tham gia các hoạt động xã hội, ý thức giữ gìn, bảo vệ thiên nhiên, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, chủ quyền Biển đảo Việt Nam; Giáo dục tinh thần đoàn kết quốc tế và ý thức nâng cao cảnh giác. Biện pháp 7. Giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho học sinh thông qua hoạt động đền ơn đáp nghĩa như thăm viếng nghĩa trang liệt sĩ, thăm hỏi giúp đỡ gia đình liệt sĩ, tặng quà mẹ Việt Nam anh hùng. Biện pháp 8: Giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho học sinh thông qua giáo dục lòng kính yêu và biết ơn Bác Hồ vĩ đại của dân tộc ta và các anh hùng liệt sĩ, các nhân vật lịch sử. Biện pháp 9: Giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho học sinh thông qua các bài học cổ tích, truyền thuyết, lịch sử; thông qua Âm nhạc, hội họa, hoạt động văn nghệ thơ ca sân khấu điện ảnh Biện pháp 10: Giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho học sinh thông qua các môn học cũng như hoạt động ngoại khóa: Các hoạt động của Đoàn Đội, nghe nói chuyện truyền thống, tham quan các di tích lịch sử, các danh lam thắng cảnh, tham gia các cuộc thi tìm hiểu truyền thống dựng nước giữ nước qua các thời kỳ, truyền thống đấu tranh dựng nước và giữ nước qua các cuộc khởi nghĩa. Biện pháp 11: Thường xuyên theo dõi, nắm bắt đầy đủ chính xác mọi hoạt động của học sinh để có những điều chỉnh kịp thời và làm tốt công tác thi đua khen thưởng và nêu gương. Biện Pháp 12: Phối kết hợp chặt chẽ với các tổ chức giáo dục trong và ngoài nhà trường, đặc biệt là với phụ huynh học sinh; Làm tốt công tác tuyên truyền giáo dục lòng yêu nước cho học sinh. 2. Tính mới, tính sáng tạo Việc giáo viên luôn gần gũi, mềm dẻo, linh hoạt khi áp dụng các biện pháp, các hình thức dạy học, sáng tạo và phong phú sẽ giúp học sinh tiếp thu những kiến thức về lịch sử, truyền thống tốt đẹp của dân tộc một cách nhẹ nhàng nhưng lại hiệu quả cao. Tất cả các vấn đề đưa ra được truyền tải đến học sinh một cách nhẹ nhàng, không áp đặt, không khô cứng, giúp các em em tiếp thu một cách chủ động và hào hứng. Đặc biệt việc giáo viên khéo léo lồng ghép các nội dung giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc vào các môn học sẽ giúp học sinh vừa nắm được những kiến thức cơ bản, đồng thời lại hiểu thêm giá trị truyền thống của dân tộc, được nghe những câu chuyện ngắn giúp các em không còn thấy các tiết học khô cứng. Việc giáo viên hàng ngày luôn làm mới các hoạt động giáo dục và dạy học đồng thời áp dụng các trò chơi, ứng dụng công nghệ thông tin, khoa học kĩ thuật và vận dụng linh hoạt các phương pháp giáo dục, dạy học tích cực, áp dụng các mô hình học tập, các hình thức tổ chức phù hợp với lứa tuổi và nội dung của các môn học, bài học cũng như các hoạt động sẽ tạo ấn tượng, gây hứng thú học tập cho học sinh. Bên cạnh đó, việc thường xuyên động viên, khen thưởng, khích lệ
6. 6 kịp thời, nêu gương của giáo viên và của các bạn sẽ giúp các em thêm hứng thú, tự tin hơn trong quá trình học tập và rèn luyện. Các hoạt động giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho học sinh được tổ chức dưới hình thức sân khấu hóa, xem những thước phim tư liệu lịch sử sẽ giúp các em hào hứng học tập và chủ động lĩnh hội kiến thức hơn. Đồng thời qua đó cũng giúp nâng cao hiệ quả giáo dục. Các hoạt động giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho học sinh được lồng ghép vào các tiết học cũng như các hoạt động hàng ngày nên dễ đi sâu vào tâm trí của các em. Đặc biệt, việc tạo ra các sân chơi, các cuộc thi tìm hiểu về truyền thống lịch sử dân tộc, các hoạt động ngoại khóa ý nghĩa như thăm địa chỉ đỏ, nghe nói chuyện truyền thống sẽ giúp các em mạnh dạn, chủ động hơn trong mọi hoạt động. Các em vừa được chơi, vừa được học nên các em tiếp thu kiến thức càng nhanh và nhớ càng sâu Với các biện pháp giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho học sinh sẽ giúp các em dần hình thành cho mình nhân cách đạo đức và thói quen tự giác học tập. Giúp học sinh hiểu rõ vai trò và nghĩa vụ của mình trong học tập và rèn luyện góp phần giữ gìn, bảo vệ đất nước. Từ đó các em có ý thức tự giác rèn luyện và hoàn thiện chính bản thân mình cả về nhân cách và trí tuệ. Đặc biệt việc giáo dục nhân cách đạo đức cho học sinh thông qua tìm hiểu truyền thống lịch sử của quê hương đất nước sẽ hun đúc và nuôi lớn tình yêu quê hương, tinh thần tự hào dân tộc. Từ đó giúp nhân cách đạo đức của các em dần phát triển tích cực. Các em cũng sẽ có ý thức và trách nhiệm hơn trong mọi việc làm của mình. Việc phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng giáo dục, giữa nhà trường và gia đình giúp cho học sinh dần hình thành những nhân cách, phẩm chất đạo đức tốt. Các em sẽ có trách nhiệm hơn trong việc học tập cũng như trong rèn luyện. Không những thế, việc phối hợp giữa các lực lượng giáo dục sẽ giúp phát huy tối đa hiệu quả việc tuyên truyền, giáo dục về các truyền thống tốt đẹp của dân tộc không chỉ đối với học sinh mà còn tới đông đảo các cá nhân trong xã hội. Qua đó giúp ngày càng phát huy tình thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc trong mọi tầng lớp nhân dân. 3. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến - Trình độ chuyên môn nghiệp vụ, kinh nghiệm và lòng nhiệt huyết, yêu nghề, mến trẻ của giáo viên. - Cơ sở vật chất và các trang thiết bị cần thiết. - Các tài liệu tham khảo. - Sự hiểu biết về lịch sử và về tâm sinh lý của lứa tuổi học sinh. - Các điều kiện khác có liên quan. 4. Hiệu quả, lợi ích thu được do áp dụng giải pháp 4.1. Hiệu quả kinh tế Tiết kiệm thời gian cho giáo viên và học sinh: Các hoạt động giáo dục và rèn luyện học sinh không tách biệt mà đều có thể lồng ghép với nhau một cách phù hợp. Điều đó không chỉ giúp tiết kiệm thời gian cho giáo viên và học sinh
7. 7 mà còn giúp các em học sinh được tiếp cận với các hoạt động giáo dục, các thông tin một cách nhẹ nhàng nhưng hiệu quả. Tiết kiệm công sức cho giáo viên: Giáo viên có thể tìm và tận dụng những tư liệu, vật liệu, đồ dùng, phương tiện dạy học có sẵn trong thực tế và có thể sử dụng lại nhiều lần mà không cần phải làm đi làm lại. Trong khi đó, các hoạt động không cần phải làm quá nhiều vật dụng, giáo viên không phải mang vác nặng nề. Tiết kiệm công sức của học sinh: Các hoạt động giáo dục diễn ra một cách nhẹ nhàng nên các em được tiếp thu và lĩnh hội kiến thức một cách thoải mái, không khô cứng, đồng thời lại giúp các em có hứng thú học tập và rèn luyện. Tiết kiệm kinh phí: Việc ứng dụng công nghệ thông tin một cách hiệu quả và việc tận dụng các đồ dùng dạy học có sẵn sẽ giúp cho giáo viên và cả phụ huynh học sinh phần nào tiết kiệm được kinh phí chuẩn bị đồ dùng cho các hoạt động học tập. 4.2. Hiệu quả về mặt xã hội Nâng cao chất lượng giáo dục chung của nhà trường nhờ hiệu quả của công tác giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc. Bởi khi học sinh biết yêu quê hương đất nước tức là các em đã đang dần trở thành những con người có đạo đức, có ý thức học tập và rèn luyện để trở thành những con người có ích cho đất nước. Góp phần thiết thực vào việc củng cố khắc sâu kiến thức cho học sinh. Qua đó giúp các em học sinh nói chung đều có điều kiện tích cực tham gia vào hoạt động lĩnh hội kiến thức, thực hành và rèn luyện các kĩ năng. Xây dựng được môi trường giáo dục nhẹ nhàng, vui tươi từ đó giúp các em có điều kiện và cơ hội để rèn luyện bản thân. Việc khích lệ học sinh sẽ giúp các em thêm quyết tâm phấn đấu để cùng tiến bộ. Hình thành nhân cách đạo đức, phẩm chất tốt đẹp cho các em học sinh. Các em sẽ dần trở thành những con người có ý thức trách nhiệm và tự giác hơn trong mọi việc. Xây dựng cho học sinh tính kỉ luật, tính tổ chức, tính sáng tạo, linh động, rèn cho học sinh ý thức tự học, tự quản, tự chịu trách nhiệm, ý thức biết tự vươn lên trong mọi hoàn cảnh. Đặc biệt khơi dậy và phát triển lòng yêu nước trong mỗi học sinh. Giúp học sinh bước đầu hình thành và phát triển các năng lực và phẩm chất cần có của người học sinh. Giúp giáo viên củng có thêm kinh nghiệm cho bản thân, đặc biệt là rèn được sự kiên nhẫn, tình thần chịu đựng mọi khó khăn để hoàn thành nhiệm vụ. Những biện pháp không chỉ có tác dụng giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho các em học sinh mà còn giúp các em hình thành nhân cách đạo đức tốt, hoàn thiện cả về đức - trí - thể - mĩ và xây dựng được nền móng ban đầu giúp các em ngày càng phát triển về nhân cách, trí tuệ để sau này trở thành những con người có tài có đức, có ích cho xã hội. 4.3. Giá trị làm lợi khác - Giúp học sinh tăng động cơ học tập và rèn luyện
8. 8 Đối với học sinh, sự gần gũi thân thiết và những bài học, những câu chuyện nhỏ của giáo viên sẽ giúp các em dần hiểu được vai trò của việc học tập và rèn luyện. Với những truyền thống vẻ vang của dân tộc mà các em được tìm hiểu sẽ giúp khơi dậy tinh thần dân tộc trong tâm hồn các em. Từ đó các em sẽ dần có động cơ và ý thức học tập, rèn luyện, phấn đấu và tu dưỡng. Việc áp dụng các biện pháp, các hình thức, các cách tổ chức các hoạt động giáo dục một cách phong phú và linh hoạt, tạo các sân chơi, tổ chức các hoạt động ý ngĩa sẽ giúp các em học sinh thích thú, hào hứng khi tham gia. Môi trường giáo dục vui vẻ, thoải mái giúp làm tăng sự hứng thú học tập của học sinh. Các em sẽ tự giác thi đua học tập cũng như việc thực hiện tối mọi nội quy nền nếp và các phong trào thi đua. - Giúp hình thành và phát triển nhân cách, phẩm chất đạo đức cho học sinh. Các bài học ý nghĩa, các câu chuyện lịch sử mà giáo viên lồng ghép trong quá trình giáo dục sẽ giúp các em học sinh có thêm hiểu biết về một số chuẩn mực hành vi đạo đức phù hợp với lứa tuổi. Từ đó các em có ý thức thực hiện theo những chuẩn mực đạo đức đó. Các em dần có kỹ năng nhận xét, đánh giá hành vi của bản thân cũng như mọi người xung quanh theo chuẩn mực đã học để từ đó có những hành vi ứng xử phù hợp. Đồng thời giúp học sinh hình thành thái độ tự trọng, tự tin; yêu thương, tôn trọng con người; yêu cái thiện, cái đúng, cái tốt, không đồng tình với cái ác, cái sai, cái xấu. - Mở rộng vốn sống và vốn hiểu biết thực tế cho học sinh Việc lồng ghép các hoạt động giáo dục, các kiến thức thực tế, các câu chuyện lịch sử vào các bài học, đồng thời sử dụng công nghệ thông tin để học sinh có thể nhìn thấy những hình ảnh thực tế sẽ giúp học sinh mở rộng hiểu biết và vốn sống của bản thân. - Hình thành và phát triển tình yêu quê hương đất nước, lòng tự hào dân tộc cho các em học sinh. Với các biện pháp đã thực hiện, đặc biệt là việc cho học sinh tìm hiểu truyền thống lịch sử qua các video hấp dẫn, cũng như tổ chức cho học sinh thăm các địa chỉ đỏ, nghe các câu chuyện truyền thống, gặp các nhân chứng lịch sử sẽ giúp học sinh nắm bắt và ghi nhớ truyền thống lịch sử tốt hơn. Từ đó giúp hình thành và phát triển ở các em học sinh tình yêu quê hương đất nước, tự hào truyền thống dân tộc đồng thời giáo dục nhân cách và phẩm chất đạo đức cho học sinh. - Sức lan tỏa rộng lớn. Với những biện pháp đã thực hiện không chỉ có tác dụng giáo dục lòng yêu nước cho học sinh mà còn có tác dụng với tất cả các thành phần tham gia từ đó có sức lan tỏa rộng lớn trong xã hội. Bởi mỗi giáo viên, mỗi phụ huynh học sinh, mỗi cá nhân tham gia đều được tìm hiểu và phát huy tinh thần yêu nước của bản thân và sẽ tuyên truyền tốt trong xã hội. 5. Khả năng áp dụng và nhân rộng
9. 9 Đây là những biện pháp dễ áp dụng không những chỉ đối với một giáo viên hay một khối lớp cụ thể nào mà có thể áp dụng với tất cả các giáo viên. Không những thế, các biện pháp này còn có thể áp dụng đối với các lớp học khác ở các cấp học khác và các vùng miền khác. 6. Phạm vi ảnh hưởng: Những biện pháp này có thể áp dụng đối với các lớp học khác ở các cấp học khác và các vùng miền khác. Đồng thời những biện pháp này có phạm vi ảnh hưởng rất lớn không chỉ đối với những học sinh được trực tiếp nghiên cứu thực nghiệm mà còn có sức lan tỏa tới mọi đối tượng học sinh, kể cả đối với bản thân các các giáo viên cũng như các bậc phụ huynh. Bởi khi thực hiện thì mỗi cá nhân đều có cơ hội hiểu thêm về lịch sử dân tộc, càng thêm yêu quê hương đất nước, yêu con người Việt Nam và phát triển tinh thần tự tôn dân tộc. Tôi xin cam đoan mọi thông tin nêu trong đơn là trung thực, đúng sự thật và hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật. CƠ QUAN ĐƠN VỊ Đồ Sơn, ngày 16 tháng 02 năm 2025 ÁP DỤNG SÁNG KIẾN NGƯỜI VIẾT ĐƠN Mai Thị Huyền
10. 10 I. THÔNG TIN CHUNG VỀ SÁNG KIẾN 1. Tên sáng kiến: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả công tác giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho học sinh Tiểu học.” 2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến Những biện pháp này được áp dụng trong công tác giảng dạy, giáo dục và rèn luyện học sinh. 3. Tác giả - Họ và tên: Mai Thị Huyền - Ngày/tháng/năm sinh: 09-04-1986 - Chức vụ, đơn vị công tác: Giáo viên Tiểu học - Trường Tiểu học Hợp Đức. - Điện thoại: DĐ: 0766430188 4. Đơn vị áp dụng sáng kiến - Tên đơn vị: Trường Tiểu học Hợp Đức. - Địa chỉ: Trường Tiểu học Hợp Đức - Quận Đồ Sơn - Thành phố Hải Phòng. - Điện thoại: 0313860372
11. 11 II. MÔ TẢ GIẢI PHÁP ĐÃ BIẾT 1. Tóm tắt tình trạng các giải pháp đã biết Để nâng cao chất lượng giáo dục giúp đào tạo ra những thế hệ học sinh phát triển toàn diện cả về đức - trí - thể - mĩ thì người giáo viên luôn phải tìm tòi và áp dụng các phương pháp hữu hiệu nhất trong công tác giáo dục học sinh. Không chỉ riêng mỗi nhiệm vụ truyền đạt cho các em những kiến thức mà một nhiệm vụ khác đóng vai trò vô cùng quan trọng đó là giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho học sinh. Trong hệ thống các giá trị truyền thống Việt Nam đã được hình thành suốt hàng nghìn năm lịch sử đấu tranh dựng nước và giữ nước, nổi trội hơn cả là tỉnh thần yêu nước. Từ xưa đến nay, tình yêu quê hương đất nước là sợi chỉ đó xuyên suốt trong chương trình giáo dục. Bác Hồ đã từng nói, lòng yêu nước của nhân dân ta giống như một làn sóng nhấn chìm lũ bán nước và lũ cướp nước. Đó là hào khí của dân tộc, qua các thời kì lịch sử, tinh thần yêu nước và tinh thân tự hào, tự tôn của dân tộc càng phát triển mạnh mẽ. Trong quá trình giảng dạy nhiều năm qua, tôi đã tìm hiểu và học hỏi các đồng nghiệp đi trước các biện pháp giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho học sinh như: Dạy tốt chương trình các lịch sử địa phương, lồng ghép vào một số môn học, tổ chức một số hoạt động tìm hiểu về truyền thống của đất nước, giới thiệu về các anh hùng lịch sử, thăm các di tích lịch sử, tìm hiểu qua tranh ảnh, qua các tài liệu 2. Ưu điểm của giải pháp Các phương pháp trước đây đã phần nào đáp ứng được nhu cầu giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho học sinh. Phần nào giúp các em học sinh có hứng thú học tập và rèn luyện, yêu thích tìm hiểu về lịch sử của dân tộc. Đã đảm bảo tính phù hợp với lứa tuổi học sinh. Các biện pháp phần nào đã khơi dậy và phát triển tinh thần dân tộc và lòng yêu nước vốn tiềm ẩn trong mỗi học sinh. Các em ngày càng có ý thức rèn luyện, biết yêu quê hương đất nước, biết tự hào về dân tộc mình. Các biện pháp đã phát triển được một số kĩ năng, năng lực, phẩm chất cho học sinh. Hình thành cho các em những phẩm chất đạo đức tốt đẹp. Các em có tinh thần đoàn kết, tương thân, tương ái, từ đó các em có ý thức học tập, rèn luyện. Mặt khác, các biện pháp đã phần nào giúp nâng cao hiệu quả công tác giáo dục, phát huy được tính chủ động, tích cực học tập của học sinh, góp phần vào việc đổi mới phương pháp dạy học hiện nay nhằm nâng cao chất lượng học tập và rèn luyện của học sinh. 3. Hạn chế Với các biện pháp đã biết dù đã phần nào đáp ứng được mục tiêu của việc giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho học sinh, nâng cao hiệu quả của công tác giáo dục nói chung tuy nhiên chưa thực sự tạo ra một môi trường giáo dục vui tươi thoải mái và hiệu quả để cho các em chủ động lĩnh hội các bài học về giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc.
12. 12 Việc giáo viên chưa thực sự tìm ra những phương pháp để tác động vào động cơ học tập của các em sẽ làm cho các em không có hứng thú học tập. Bởi giáo dục về lịch sử dân tộc là một nội dung khá khô cứng. Người giáo viên không linh hoạt sẽ khiến học sinh nhàm chán, không thích học, không thích tìm hiểu. Hơn nữa trên thực tế, nhiều giáo viên chưa giảng dạy nội dung này một cách hiệu quả và triệt để bởi vẫn tồn tại tâm lí coi đây là nội dung phụ. Một số giáo viên vẫn vì áp lực chất lượng giáo dục bởi các môn như Toán và Tiếng Việt mà không đi sâu vào nghiện cứu cũng như dành thời gian giáo dục về truyền thống lịch sử dân tộc cho học sinh. Đây là thực trang không chỉ riêng ở cấp I mà các cấp học khác cũng tồn tại tình trạng này. Theo khung chương trình giáo dục phổ thông đến lớp 4 mới bắt đầu có môn lịch sử. Tuy nhiên ở các lớp dưới cũng đã có chương trình giáo dục lịch sử địa phương và ngay trong các môn học khác cũng đã lồng ghép nội dung giáo dục lòng yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc, tự hào về quê hương đất nước thông qua các bài học. Nhưng đôi khi giáo viên bỏ qua hoặc chỉ lướt qua nội dung này. Điều đó dẫn đến tình trạng học sinh ngơ ngác khi nhắc đên những truyền thống tốt đẹp của dân tộc, khi nhắc đến những con người anh hùng của dân tộc. Chính vì điều này mà đã gây ảnh hưởng không nhỏ và làm giảm hiệu quả công tác giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho học sinh. Đặc biệt là học sinh Tiểu học, học sinh ở các lớp bé. III. NỘI DUNG GIẢI PHÁP ĐỀ NGHỊ CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN 1. Nội dung giải pháp đề nghị công nhận sáng kiến Sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm đến nền giáo dục cách mạng. Quan điểm của Người về mục đích dạy học là đào tạo ra những công dân tốt, những cán bộ tốt, giúp ích cho công cuộc kiến thiết đất nước. Một trong những yêu cầu quan trọng nhất đó là giáo dục lòng yêu nước, “dạy cho trẻ biết yêu nước thương nòi”. Để đạt được mục tiêu lớn nhất là đấu tranh cho nước nhà độc lập gắn liền với cuộc đấu tranh “làm cho ai cũng cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành” thì phải có những con người tốt, những công dân “vừa hồng vừa chuyên”. Theo Bác, muốn đào tạo được những người công dân yêu nước yêu nước thì phải có lòng nhân ái, ý thức công dân ở ngay khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Ở trường các em phải được tìm hiểu về lịch sử thì các em mới biết được quá trình dựng nước và giữ nước của cha ông, mới biết được truyền thống vẻ vang, rất đáng tự hào của dân tộc. Trong tác phẩm “lịch sử nước ta” người viết: “Dân ta phải biết sử ta, cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam”. Lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh về nhiệm vụ đào tạo những công dân biết yêu nước thương nòi, “vừa hồng vừa chuyên” mãi mãi còn nguyên giá trị. Nhiệm vụ quan trọng nhất của dạy học đó là ngoài cung cấp cho học sinh những kiến thức khoa học thì một nhiệm vụ hết sức quan trọng nữa đó là giáo dục tư tưởng chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống và bồi dưỡng lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho học sinh. Từ nhận thức sâu sắc về tầm quan trọng của việc giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho học sinh. Đồng thời nhằm giúp các em học sinh nói chung dần hình thành nhân cách đạo đức, trở thành những con người toàn diện,
13. 13 tôi đã tìm tòi và áp dụng một số biện pháp giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho học sinh Tiểu học cụ thể như sau: Biện pháp 1. Giáo viên không ngừng học hỏi, tìm hiểu về lịch sử của dân tộc và trau dồi kiến thức, hoàn thiện bản thân; Không ngừng tiếp cận, tìm hiểu và cập nhật kịp thời, chính xác các thông tin mới nhất, cụ thể chính xác nhất về tình hình trong nước và quốc tế để có những bài giảng hay và chính xác nhất. Để đạt được hiệu quả trong công tác giáo dục lòng yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc cho học sinh thì trước tiên bản thân người giáo viên cũng phải tự tôi luyện, phải có lòng yêu nước nồng nàn. Giáo viên phải tự hoàn thiện phẩm chất, nhân cách của mình và phải có trí tuệ, có lương tâm, sống mẫu mực. Mọi lời nói, tác phong của giáo viên phải thật chuẩn mực. Đồng thời người giáo viên phải thực sự giàu lòng nhân ái, nhiệt tình, tâm huyết và phải có tác phong làm việc nghiêm túc, khoa học. Không những thế, để có những bài giảng hay và chính xác cho học sinh thì người giáo viên không chỉ nói về những giá trị lịch sử trong quá khứ mà còn phải thường xuyên cập nhật một cách chính xác, có chọn lọc các thông tin mới nhất về tình hình trong nước và quốc tế để có những bài giảng hay và chính xác. Đồng thời qua đó cũng giúp học sinh phát triển lòng tự hào về đất nước mình trên trường Quốc tế. Biện pháp 2. Xây dựng kế hoạch lồng ghép giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc một cách cụ thể và phù hợp. Đối với học sinh nói chung và học sinh Tiểu học nói riêng, tinh thần yêu nước không phải là những việc làm gì đó quá cao siêu, mà đơn giản đó là tình yêu quê hương đất nước, lòng tự hào về con người Việt Nam, có lòng nhân ái, chăm lao động . cũng đã là thể hiện lòng yêu nước. Để nâng cao hiệu quả công tác giáo dục lòng yêu nước cho học sinh Tiểu học thì giáo viên cần phải có kế hoạch dạy học lồng ghép cụ thể, khoa học và phù hợp. Vì ở Tiểu học chỉ có lớp 4,5 là có chương trình môn Lịch sử còn các lớp 1,2,3 thì chưa có nội dung môn học này riêng biệt mà chủ yếu lồng ghép vào các môn học, các hoạt động giáo dục khác và chương trình Lịch sử địa phương của từng khối lớp. Vì vậy giáo viên cần xây dựng kế hoạch lồng ghép giáo dục về đạo đức, về lịch sử địa phường, về an ninh quốc phòng, về chủ quyên biển đảo .phù hợp trong từng môn học, từng bài học, từng hoạt động cụ thể. Biện pháp 3. Xây dựng môi trường học tập thân thiện giúp thức tỉnh và nuôi dưỡng lòng yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc trong mỗi học sinh; Luôn làm mới các hoạt động giáo dục và dạy học; Áp dụng trò chơi, ứng dụng công nghệ thông tin một cách hiệu quả vào giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho học sinh. a. Xây dựng môi trường học tập thân thiện giúp thức tỉnh và nuôi dưỡng lòng yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc trong mỗi học sinh: Nội dung về lịch sử là một nội dung khô cứng, khó tiếp thu. Trong khi đó để giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho học sinh thì không thể thiếu việc cung cấp cho học sinh những bài học lịch sử, những câu chuyện,
14. 14 những tấm gương, những chiến tích .của cha ông ta trong lịch sử đã đổ máu xương để bảo vệ và giữ gìn Tổ quốc. Tuy nhiên những nội dung này phù hợp với trình độ những học sinh lớp lớn còn đối với những học sinh lớp bé như các lớp 1,2,3 thì những nội dung này còn xa vời hoặc quá cao so với lứa tuổi. Tuy nhiên việc giáo dục lòng yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc không phải chờ cho học sinh lớn mới giáo dục mà phải giáo dục ngay khi các em còn nhỏ. Bởi mỗi người dân Việt Nam ta từ khi chào đời đã chảy trong mình dòng máu dân tộc luôn yêu nước nồng nàn. Nhiệm vụ của người giáo viên là phải tạo ra một môi trường học tập thân thiện, tạo ra các điệu kiện để thức tỉnh và nuôi dưỡng lòng yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc vốn đã tiềm ẩn trong tâm hồn mỗi trẻ thơ. b. Luôn làm mới các hoạt động giáo dục và dạy học; Áp dụng trò chơi, ứng dụng công nghệ thông tin một cách hiệu quả vào giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho học sinh. Giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho học sinh là cho học sinh được tìm hiểu về lịch sử, về giá trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc. Những điều đó là những điều tồn tại trong quá khứ. Bản thân các em không được chứng kiến, không được nghe thấy, nhìn thấy. Vì vậy để giúp học sinh hình dung, thấu hiểu và cảm nhận được những bài học lịch sử, những giá trị văn hóa của dân tộc thì không chỉ đơn giản là những lời giảng khô cứng khó tiếp thu và khó ghi nhớ mà người giáo viên phải biết cách luôn làm mới các hoạt động giáo dục, ứng dụng công nghệ thông tin, áp dụng linh hoạt các hình thức dạy học, các trò chơi vào dạy học sẽ giúp các em tiếp thu những kiến thức về lịch sử dân tộc một cách vừa nhẹ nhàng nhưng lại hiệu quả hơn. Những kiến thức đó đi vào trong suy nghĩ, trong tiềm thức của các em một cách tự nhiên hơn. Giúp khơi dậy và vun đắp lòng yêu nước và tinh thần dân tộc tiềm ẩn trong tâm hồn, trong suy nghĩ của các em. Biện pháp 4. Tác động vào động cơ học tập và rèn luyện, ý thức tìm hiểu về các giá trị văn hóa, lịch sử của dân tộc cho học sinh; Tạo dựng niềm tin, trao cho học sinh cơ hội được thể hiện sự hiểu biết của mình về những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc a. Tác động vào động cơ học tập và rèn luyện, ý thức tìm hiểu về các giá trị văn hóa, lịch sử của dân tộc cho học sinh. Đầu tiên giáo viên cần tác động và hình thành động cơ học tập để các học sinh thấy rõ tầm quan trọng của việc tìm hiểu về lịch sử của dân tộc. Có thể đưa ra một số hình ảnh, video về gương các anh hùng liệt sĩ sẵn sàng hi sinh để bảo vệ quê hương đất nước. Cho các em xem những video về các cuộc khởi nghĩa để các em thấy dân tộc ta tuy nhỏ bé nhưng kiên cường, đánh bại mọi kẻ thù xâm lược. Hay cho các em xem các video, các hình ảnh lá cờ Tổ quốc của ta đỏ thắm tung bay trên trường Quốc tế. Từ đó giúp các em tự hào về dân tộc, giúp các em hứng thú, khao khát tìm hiểu về giá trị lịch sử văn hóa của dân tộc. Khi đã có hứng thứ, có khao khát thì các em sẽ có động cơ học tập. Các em không chỉ học tập trên lớp mà sẽ còn có ý thức tìm hiểu thêm nhiều điều hơn nữa ngoài những hoạt động trong trường học. Các em sẽ tò mò và sẽ tìm hiểu ở nhiều kênh thông tin khác nhau như hỏi người lớn, xem trên mạng xã hội ..Từ đó giúp các em
15. 15 dần có thêm những hiểu biết hơn về lịch sử dân tộc, về truyền thống cách mạng, về giá trị văn hóa của nhân dân ta. Điều đó sẽ giúp nuôi lớn tinh thần yêu nước và lòng tự hào dân tộc trong trái tim, trong suy nghĩ của chính các em. Dù là những học sinh giỏi hay học sinh kém thì trong mỗi các em đều mang dòng máu Việt Nam, dòng máu của một dân tộc anh hùng, kiên trung, bất khuất với tình yêu nước nồng nàn. Chính vì thế là người giáo viên cần phải có những phương pháp đúng đắn khơi gợi, thức tỉnh, nuôi dưỡng và hun đúc tinh thần dân tộc đó cho các em. b. Tạo dựng niềm tin, trao cho học sinh cơ hội được thể hiện sự hiểu biết của mình về những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc Dù ở lứa tuổi nào các em ít nhiều cũng có những sự hiểu biết về truyền thống lịch sử ở các mức độ khác nhau. Những học sinh lớn thì được tìm hiểu qua những bài học, qua sách, qua mạng xã hội còn những học sinh bé thì được tìm hiểu qua những câu chuyện cổ tích của bà, của mẹ Chính vì thế giáo viên hãy tạo cơ hội để cho học sinh được thể hiện những hiểu biết của mình về những giá trị truyền thống lịch sử của đất nước. Giáo viên đóng vai trò lắng nghe và điều chỉnh, bổ sung những sự hiểu biết của các em nếu những điều đó chưa chính xác hoặc chưa sâu sắc. Việc làm này còn giúp các em thêm mạnh dạn tự tin để học tốt ở các môn học, các hoạt động khác. Biện pháp 5. Giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho học sinh thông qua giáo dục nhận thức, đạo đức, nhân cách, lòng nhân ái, tình yêu quê hương làng xóm, yêu vẻ đẹp của đất nước và con người Việt Nam Để giáo dục các em trở thành những con người giàu lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc thì việc đầu tiên phải giáo dục các em trở thành những con người có đạo đức, có nhân cách tốt, có lòng nhân ái, biết yêu thương con người, biết yêu quê hương, làng xóm. Chỉ khi các em là những con người có phẩm chất đạo đức và nhân cách thì các em mới thấu hiểu các giá trị lịch sử của dân tộc. Giáo dục đạo đức phải làm ngay từ nhỏ, càng sớm càng tốt, nhưng phải mang tính phù hợp. Đặc biệt việc giáo dục nhận thức, đạo đức, nhân cách cho học sinh thông qua tìm hiểu về lịch sử của quê hương, đất nước luôn đem lại những hiệu quả cao trong công tác giáo dục đạo đức cho học sinh. Các giá trị văn hóa và lịch sử của dân tộc ta là một kho tàng vô tận và quý giá về những bài học để giúp giáo dục đạo đức, nhân cách của con người. Nếu có điều kiện có thể cho các em thăm quan trực tiếp tại các địa chỉ đỏ để các em được tận mắt nhìn thấy và nghe thấy những câu chuyện hay và giá trị về lòng yêu nước, yêu dân tộc. Hoặc cũng có thể tổ chức cho học sinh xem video để từ đó dần hình thành và nuôi lớn tinh thần tự tôn dân tộc trong các em. Xuất phát từ lòng yêu nước, yêu quê hương đó, các em sẽ càng có thêm động lực để phấn đấu và học tập. Biện pháp 6. Giáo dục lòng yêu nước thông qua giáo dục cho học sinh từ nhận biết để đi đến hành động: Ý thức chăm lao động, tích cực tham gia các hoạt động xã hội, ý thức giữ gìn, bảo vệ thiên nhiên, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, chủ quyền Biển đảo Việt Nam; Giáo dục tinh thần đoàn kết quốc tế và ý thức nâng cao cảnh giác.
16. 16 a. Giáo dục ý thức chăm lao động, tích cực tham gia các hoạt động xã hội Việt Nam luôn tự hào là đất nước có bề dày truyền thống lịch sử lâu đời. Để kiến tạo nên mảnh đất thân yêu này, tổ tiên ta đã gan góc chống chọi, chế ngự và cải tạo thiên nhiên dựng nên một xã hội văn hiến lâu đời. Cùng với lòng yêu nước là truyền thống cần cù trong lao động sản xuất từ bao đời nay của cha ông ta để xây dựng đất nước. Để tiếp nối truyền thống của cha ông, người giáo viên làm tốt công tác giáo dục tình yêu lao động, tôn trọng người lao động, quý trọng và tiết kiệm của cải, vật chất, thành quả lao động...Chỉ giáo dục học sinh bằng những bài học lí thuyết không thì cũng không mang lại hiệu quả. Người giáo viên cần giáo dục và giúp học sinh biến những lí thuyết đó thành việc làm cụ thể. Yêu nước không phải chỉ hô hào khẩu hiệu mà phải bằng những hành động cụ thể phù hợp với lứa tuổi. Những học sinh lớp lớn có thể làm nhiều việc khó hơn, còn những học sinh lớp nhỏ thì thể hiện tình yêu nước bằng những việc làm nhỏ vừa với sức của mình như: Chăm chỉ trong học tập, chăm chỉ trong lao động, biết yêu trường, yêu lớp, yêu quê hương làm xóm, yêu bạn bè, biết giữ gìn vệ sinh, bảo vệ môi trường, hưởng ứng các chiến dịch làm sạch đường làng ngõ xóm, vệ sinh phòng học, trồng và chăm sóc cây xanh, trang trí góc lớp, tự biết làm những việc cá nhân, giúp đỡ gia đình “Lá lành đùm lá rách”, đó chính là nét đẹp truyền thống nhân đạo của người Việt Nam. Càng trong lúc khó khăn gian khổ truyền thống đó càng được phát huy. Giáo viên cần giáo dục học sinh ý thức tích cực tham gia các hoạt động xã hội như các hoạt động nhân đạo, từ thiện, tặng quà cho học sinh có hoàn cảnh khó khăn học giỏi tại trường, chia sẻ với những người khuyết tật, quyên góp quần áo tặng bạn nghèo vùng khó khăn; mua tăm ủng hộ người khiếm thị... Qua các hoạt động này, học sinh hiểu hơn về cuộc sống những người quanh mình, thấy mình cần sống có trách nhiệm với mọi người, với chính bản thân mình và tự nguyện, tự giác tuyên truyền vận động người thân, bạn bè cùng chung tay, góp sức giúp đỡ người có hoàn cảnh khó khăn. Đây là những hoạt động giáo dục ý nghĩa để giúp các em lĩnh hội bài học đạo đức một cách nhẹ nhàng từ đó tạo nên giá trị truyền thống tốt đẹp. Điều đó giáo dục tinh thần yêu thương, biết giúp đỡ mọi người. b. Giáo dục học sinh ý thức giữ gìn, bảo vệ thiên nhiên, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, chủ quyền Biển đảo Việt Nam. Giáo dục học sinh biết yêu thiên nhiên, yêu phong cảnh, yêu biển cả thông qua các bài học trên lớp cũng như các hoạt động ngoại khóa. Giáo viên tổ chức cho học sinh trồng cây tạo cảnh quang đẹp trong trường học cũng như nơi em sống, giáo dục bảo về nguồn tài nguyên quý giá như: động vật hoang dã, sinh vật biển... Giáo viên lồng ghép giáo dục biển đảo vào các chương trình hằng ngày. Cung cấp cho học sinh những kiến thức về các vùng biển của Việt Nam, các quần đảo nổi tiếng và vị trí quan trọng trong an ninh quốc phòng như như : Đảo Hoàng Sa, Trường Sa, Phú Quốc, Lý Sơn...Giáo viên tìm tòi tranh ảnh, xem cảnh qua tivi, cho học sinh được nhìn thấy để học sinh cảm nhận được vẻ đẹp
17. 17 ấy, tạo thêm trong tâm hồn học sinh một tình yêu mạnh mẽ vẻ đẹp của Đất nước. Học sinh biết yêu qúy và bảo vệ những danh lam thắng cảnh của đất nước... Cùng với những kiến thức của giáo viên trên lớp, các hoạt động sinh hoạt ngoại khóa ở trường học kết hợp với việc có một số học sinh được bố mẹ cho đi tham quan, trải nghiệm thì tình yêu quê hương của các em càng dạt dào hơn. Tình yêu ấy càng thấm nhuần trong tâm hồn của các em. Đồng thời giúp các em luôn biết ơn các chú bộ đội đã có nhiều công lao to lớn trong việc bảo vệ biên cương, biển đảo Việt Nam, giữ hòa bình cho quê hương đất nước để các em được vui chơi học tập. c. Giáo dục tinh thần đoàn kết quốc tế và ý thức nâng cao cảnh giác. Giáo dục lòng yêu nước cho học sinh không chỉ là tìm hiểu về những giá trị lịch sử của dân tộc mà còn cần giáo dục các em về tình thần đoàn kết, hữu nghị Quốc tế bằng những việc làm cụ thể như tham gia các cuộc thi vẽ tranh thể hiện tình đoàn kết giữa các quốc gia như cuộc thi vẽ tranh “Trẻ em Việt Nam với thành phố Ninh Ba Trung Quốc”, cuộc thi vẽ tranh về “Mối quan hệ hữu nghị giữa đất nước Việt Nam và đất nước Cu Ba” Tuy nhiên giáo viên cũng phải giáo dục các em ý thức nâng cao cảnh giác trước những thông tin sai lệch. Bởi xã hội bây giờ vô cùng phát triển, các mạng xã hội cũng phát triển theo. Mọi thông tin trên mạng xã hội không hẳn đều chính xác. Trong khi đó, các em học sinh hiện nay đang tiếp cận rất nhiều với mạng xã hội. Vì vậy giáo viên cần phải theo dõi, giáo dục các em ý thức chắt lọc các luồng thông tin, luôn nâng cao ý thức cảnh giác trước những thông tin sai lệch. Biện pháp 7. Giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho học sinh thông qua hoạt động đền ơn đáp nghĩa như thăm viếng nghĩa trang liệt sĩ, thăm hỏi giúp đỡ gia đình liệt sĩ, tặng quà mẹ Việt Nam anh hùng Nhân dịp các ngãy lễ lớn, giáo viên tổ chức cho học sinh dọn vệ sinh và viếng nghĩa trang liệt sĩ, viếng lăng Bác Hồ để cho các em thấy được công lao của Bác Hồ kính yêu, của các anh hùng liệt sĩ đã hy sinh cả cuộc đời mình cho Tổ quốc, cho dân tộc. Từ đó giúp các em xác định được nhiệm vụ phải noi theo tấm gương của các anh hùng liệt sĩ. Nhân dịp ngày lễ, tết thăm hỏi, động viên gia đình liệt sĩ, các mẹ Việt Nam anh hùng trên địa bàn để từ đó giáo dục lòng biết ơn. Hình thức này giúp giáo dục các em lòng yêu nước, yêu Tổ quốc, lòng tự hào dân tộc, từ đó các em có những việc làm cụ thể, thiết thực. Cần thường xuyên tổ chức các hoạt động ý nghĩa như: “Đi tìm địa chỉ đỏ”, “Hành quân về nguồn” “Thắp sáng ước mơ”...trong các dịp kỉ niệm các ngày lễ lớn: 20/11, 22/12, 3/2, 26/3 để giáo dục các em sống có lòng biết ơn, từ đó có những hành động cụ thể đền đáp công ơn bố mẹ, thầy cô, công ơn của các thế hệ cha ông đi trước... Biện pháp 8: Giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho học sinh thông qua giáo dục lòng kính yêu và biết ơn Bác Hồ vĩ đại của dân tộc ta và các anh hùng liệt sĩ, các nhân vật lịch sử. Chủ tịch Hồ Chí Minh là một vị lãnh tụ, một nhà cách mạng đại tài, là danh nhân văn hóa thế giới. Nhắc tới Chủ tịch Hồ Chí Minh nhân dân ưa chuộng hòa bình trên thế giới vô cùng yêu mến, nể phục còn với kẻ thù thì đó là nỗi khiếp sợ
18. 18 không bao giờ dứt. Bác đã hi sinh cả cuộc đời cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước. Người đã đem lại vinh quang cho đất nước Việt Nam dân tộc Việt Nam. Chính vì thế giáo viên cần phải cho học sinh được tìm hiểu về cuộc đời, sự nghiệp và những hi sinh của Bác cho dân tộc Việt Nam với nhiều hình thức như: Nghe kể chuyện Bác Hồ, xem phim tư liệu về Bác, đọc các bài viết, các bài thơ, các ca khúc ca ngợi Bác để từ đó giáo dục lòng biết ơn, kính yêu Bác Hồ vĩ đại của chủng ta. Đồng thời giáo viên cần phải giáo dục học sinh lòng biết ơn các anh hùng liệt sĩ, các nhân vật lịch sử của dân tộc. Bởi đất nước ta nở hoa độc lập như ngày hôm nay là sự hi sinh của biết bao anh hùng liệt sĩ. Độc lập tự do ngày hôm nay được đánh đổi bởi biết bao xương máu của cha ông ta đã đổ xuống. Chính vì vậy giáo viên cần phảo giáo dục cho học sinh lòng biết ơn các anh hùng liệt sĩ, các nhân vật lịch sử của dân tộc. Giáo viên có thể sử dụng tranh ảnh, phim tư liệu, những trích đoạn ngắn về những hi sinh của các anh hùng liệt sĩ đã hi sinh vì dân tộc để các em cảm nhận sâu sắc những điều đó. Từ đó giúp các em thêm nghị lực phấn đấu, tu dưỡng rèn luyện đạo đức của bản thân. Giáo viên tổ chức cho học sinh nghe nói chuyện truyền thống, thăm viếng nghĩa trang liệt sĩ, thăm mẹ Việt Nam anh hùng, thăm các di tích lịch sử là trau dồi kiến thức và phát huy tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc cho các em. Biện pháp 9: Giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho học sinh thông qua các bài học cổ tích, truyền thuyết, lịch sử; thông qua Âm nhạc, hội họa, hoạt động văn nghệ thơ ca sân khấu điện ảnh Giáo viên cần khắc sâu cho học sinh những kiến thức về đất nước quê hương xứ sở nơi chôn rau cắt rốn của mình là liều thuốc hữu hiệu nhất giúp cho học sinh biết trân trọng chủ nghĩa yêu nước, biết gìn giữ những truyền thống tốt đẹp của dân tộc và biết tự tôn dân tộc. Giáo viên hãy làm sống lại những trang sử của dân tộc một cách phù hợp nhất qua nhiều hình thức như cho các em nghe các câu chuyện cổ tích, các truyền thuyết, các câu chuyện lịch sử ., xem các vi deo về lịch sử dân tộc để góp phần giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho học sinh, nhằm hình thành nên một thế hệ tương lai sống có lý tưởng, có niềm tin, có ước mơ, có hoài bão, sống có trách nhiệm với bản thân gia đình và xã hội, sẵn sàng chống lại những lời dụ dỗ của kẻ xấu đầu độc vào tâm hồn trẻ thơ. Giáo viên tạo ra nhiều chương trình hoạt động cho học sinh kết hợp giữa nghệ thuật như làm đồ dùng đồ chơi tự tạo, vẽ tranh, biểu diễn văn nghệ để học sinh trổ tài về những hiểu biết của bản thân về lịch sử dân tộc, về biển đảo quê hương đất nước thông qua các hình thức như: thi văn nghệ, thi hội họa Thông qua các hoạt động trên giúp các em hiểu, yêu và có ý thức bảo vệ tài nguyên môi trường biển đảo Việt Nam. Biện pháp 10: Giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho học sinh thông qua các môn học cũng như hoạt động ngoại khóa: Các hoạt động của Đoàn, của Đội, nghe nói chuyện truyền thống, tham quan các di tích lịch sử, các danh lam thắng cảnh, tham gia các cuộc thi tìm hiểu truyền thống dựng nước giữ nước qua các thời kỳ, truyền thống đấu tranh dựng nước và giữ nước qua các cuộc khởi nghĩa.
19. 19 a. Giáo dục truyền thống thông qua các môn học Việc giáo dục truyền thống yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc cho học sinh thông qua các môn học là nhiệm vụ chủ yếu của nhà trường và các thầy cô giáo. Giáo viên không những đảm bảo dạy tốt nội dung môn Lịch sử mà còn cần phải lồng ghép nội dung này vào những môn học một cách phù hợp và hiệu quả. Đặc biệt đối với những lớp nhỏ như các ớp 1,2,3 chư có nội dung học môn Lịch sử riêng biệt thì giáo viên càng cần phải khéo léo lồng ghép giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc vào các môn học khác. b. Giáo dục truyền thống thông qua các hoạt động ngoại khóa: tham gia các hoạt động của Đội, nghe nói chuyện truyền thống, tham quan các di tích lịch sử, các danh lam thắng cảnh; tham gia các cuộc thi tìm hiểu truyền thống dựng nước giữ nước qua các thời kỳ, truyền thống đấu tranh dựng nước và giữ nước qua các cuộc khởi nghĩa. * Tích cực tham gia các hoạt động của Đội: Nghi lễ của Đội là những hình thức hoạt động mang tính quy định trong một số hoạt động quan trọng của Đội TNTP Hồ Chí Minh. Nghi lễ còn là hình thức hoạt động tổng hợp của nghi thức Đội nên có vai trò quan trọng trong việc rèn luyện, giáo dục đội viên về lí tưởng, tinh thần tự quản, ý thức tổ chức kỉ luật...Đặc biệt là giáo dục truyền thống cho các em như lòng tự hào dân tộc, tình cảm đối với Tổ quốc với cách mạng, với Đảng, với nhân dân...Giáo dục truyền thống yêu nước là một nội dung quan trọng trong các nội dung giáo dục truyền thống cho học sinh nên phải được tổ chức thường xuyên. Các hoạt động của Đội như các cuộc thi, các chuyên đề cũng giúp học sinh phát triển lòng yêu nước. * Giáo dục truyền thống thông qua nghe nói chuyện truyền thống: Đây là hình thức giáo dục truyền thống có hiệu quả cho thiếu niên, nhi đồng. Thông qua tấm gương dũng cảm của anh hùng dân tộc, các chiến sĩ cách mạng, những câu chuyện giản dị về cuộc đời và sự nghiệp của Bác Hồ, của các anh hùng dân tộc...được các chiến sĩ cách mạng lão thành, các thầy cô giáo kể lại nhằm giúp cho các em nhận thức đúng đắn hơn về truyền thống của cha ông, của địa phương mình từ đó phát động thi đua theo chủ đề truyền thống nhằm tạo ra một phong trào thi đua sôi nổi để các em học tập, phát huy truyền thống quê hương. * Giáo dục truyền thống thông qua các hoạt động tham quan du lịch tại các di tích lịch sử, các danh lam thắng cảnh: Giáo dục truyền thống thông qua các hoạt động tập thể như thi tìm hiểu truyền thống, tham quan du lịch tại các di tích lịch sử, các danh lam thắng cảnh là hình thức phổ biến, dễ tổ chức. Trong khung cảnh liên quan trực tiếp với các sự kiện lịch sử sẽ tác động mạnh và có hiệu quả cao trong việc truyển tải các nội dung giáo dục đến học sinh. Tham quan du lịch tại các di tích lịch sử, các danh lam thắng cảnh có nội dung giáo dục tổng hợp, trong đó nội dung giáo dục truyền thống được chú trọng. Hoạt động này được các em hào hứng tham gia và để lại nhiều kỉ niệm khó quên. Bởi vậy đây cũng là hoạt động giúp các em tiếp thu được giá trị truyền thống hiệu quả. * Giáo dục truyền thống yêu nước cho học sinh bằng cách cho các em tham gia các cuộc thi tìm hiểu truyền thống dựng nước giữ nước qua các
20. 20 thời kỳ, truyền thống đấu tranh dựng nước và giữ nước qua các cuộc khởi nghĩa: Hình thức thi tìm hiểu lịch sử truyền thống thông qua hình thức sân khấu hóa được đông đảo các em yêu thích vì mang tính nghệ thuật cao, hấp dẫn và phù hợp tâm lí lứa tuổi. Với hình thức này truyền thống yêu nước, chống giặc ngoại xâm từ đời này sang đời khác được thấm nhuần trong cảm xúc của các em, được khơi gợi, phát huy. Đối với học sinh, để phát huy lòng yêu nước cần phải giúp các em hiểu được một cách cụ thể. Yêu nước trước hết là yêu làng xóm, quê hương mình, tự hào về dân tộc Việt Nam, con người Việt Nam tự lực kiên cường. Yêu nước gắn liền với yêu đồng bào, yêu những người thân gần gũi của mình, yêu bạn bè, hàng xóm . Biện pháp 11: Thường xuyên theo dõi, nắm bắt đầy đủ chính xác mọi hoạt động của học sinh để có những điều chỉnh kịp thời và làm tốt công tác thi đua khen thưởng và nêu gương. Trong quá trình áp dụng phương pháp giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho học sinh cần có sự tương tác và hỗ trợ học sinh thường xuyên. Thường xuyên theo dõi, nắm bắt để tác động, uốn nắn hoặc biểu dương học sinh kịp thời. Thông qua các tấm gương để từ đó các em phấn đấu học tập, rèn luyện và tu dưỡng đạo đức của bản thân và các em có ý thức đoàn kết chống lại thói hư tật xấu của các bạn học sinh trong lớp như ham mê điện tử, chưa chăm học... giúp các bạn tiến bộ Biện Pháp 12: Phối kết hợp chặt chẽ với các tổ chức giáo dục trong và ngoài nhà trường, đặc biệt là với phụ huynh học sinh; Làm tốt công tác tuyên truyền giáo dục lòng yêu nước cho học sinh Phương pháp giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho học sinh Tiểu học học cần được phối hợp thực hiện đồng bộ và thường xuyên giữa các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường. Giáo viên phải thường xuyên báo cáo tình hình của lớp với Ban giám hiệu; Tham mưu, xin ý kiến về biện pháp giáo dục để Ban giám hiệu xem xét thống nhất các phương pháp giáo dục, tạo điều kiện vật chất để thực hiện hoạt động. Giáo viên phối kết hợp chặt chẽ mới phụ huynh học sinh để có thể thực hiện các biện pháp đạt hiệu quả cao nhất. Đối với học sinh Tiểu học, giáo dục tình yêu quê hương không có gì xa lạ trừu tượng mà nó chính là những cái gần gũi nhất. Trên hết vai trò gia đình là rất quan trọng. Gia đình nơi vun đắp những ước mơ giúp trẻ trở thành người có ích trong tương lai. Đồng thời giáo viên phải làm tốt việc tuyên truyền tới các bậc phụ huynh về tầm quan trọng của việc học và rèn luyện phẩm chất đạo đức cũng như vai trò của việc kèm cặp con em mình. Giáo viên cần phải phối kết hợp tốt với các giáo viên bộ môn để có sự phối hợp đồng đều và thực hiện biện pháp đồng bộ giữa các giáo viên để đem lại hiệu quả giáo dục tốt nhất. Giáo viên cần phải phối kết hợp tốt với Tổng phụ trách để tạo điền kiện cho các em học sinh được tham gia vào các hoạt động của nhà trường để giúp các học sinh có thêm hiểu biết về những giá trị truyền thống của dân tộc. Qua đó giúp giáo dục tư tưởng đạo đức, ý thức học tập và kỹ năng sống cho các em.