Đề tài Nghiên cứu - SKKN: Ứng dụng CNTT vào bài soạn giáo án trình chiếu - Tô Đăng Tèo

Nội dung tài liệu: Đề tài Nghiên cứu - SKKN: Ứng dụng CNTT vào bài soạn giáo án trình chiếu - Tô Đăng Tèo

1. PHẦN II. PHẦN NỘI DUNG CHƯƠNG 1. CƠ SỞ KHOA HỌC I. CƠ SỞ LÍ LUẬN: Ban chấp hành TW Đảng khoá IX đã có định hướng cho phát triển giáo dục "Tập trung chỉ đạo phát triển giáo dục và đào tạo khoa học công nghệ thực sự ngang tầm là quốc sách hàng đầu". Nhà nước đã có Nghị định số 64/2007/NĐ- CP ngày 10 tháng 4 năm 2007 của Chính phủ về ứng dụng CNTT trong hoạt động của cơ quan Nhà nước và Chỉ thị số 55/2008 CT - BGDĐT ngày 30/9/2008 của Bộ trưởng Bộ giáo dục đào tạo về tăng cường giảng dạy, đào tạo và ứng dụng CNTT trong ngành giáo dục giai đoạn 2008 - 2012. Văn bản số 9772/BGDĐT-CNTT kí ngày 20/10/2008 Hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ CNTT năm học 2008-2009. Để con người Việt Namnhanh chóng tiếp cận nền khoa học hiện đại tiên tiến của thế giới và để mỗi học sinh nắm bắt được kho tàng kiến thức của nhân loại thì cần phải thực hiện đổi mới giáo dục trước tiên phải đổi mới phương pháp dạy và học. Phương pháp dạy học trước đây nặng nề về truyền thụ kiến thức thì ngày nay phương pháp dạy học phải được thay đổi cách thức, hình thành những năng lực hoạt động, tìm tòi, khám phá cho học sinh. Vì vậy chúng ta cần phải quan tâm đặc biệt đến việc đổi mới phương pháp dạy học bằng nhiều hình thức nhằm giúp cho học sinh phát triển năng lực tư duy, óc sáng tạo, có ý chí tự lực trong quá trình lĩnh hội kiến thức. Quá trình lĩnh hội kiến thức của học sinh là từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng, từ “tư duy trừu tượng đến thực tiễn”. Chính vì vậy việc ứng dụng CNTT vào bài soạn giáo án trình chiếu có vai trò tác dụng to lớn trong việc giảng dạy học sinh Tiểu học. II. CƠ SỞ THỰC TIỄN: 1. Thuận lợi: 1.1. Về phía giáo viên:
2. + 100% Số giáo viên trong nhà trường đều có máy vi tính riêng tại nhà và cũng được nối mạng Internet chiếm khoảng trên 50%. + Trình độ Đại học Tiểu học, đã được tham dự nhiều chuyên đề ứng dụng CNTT, các đợt tập huấn chuyên môn do phòng Giáo dục, nhà trường tổ chức. + Bản thân tôi có chứng chỉ tin học (A), biết sử dụng máy vi tính và các đồ dùng dạy học hiện đại, nhiệt tình trong công tác giảng dạy. + Đã được học tập bồi dưỡng kiến thức Tin học và sử dụng các thiết bị dạy học hiện đại . + Bản thân giáo viên đã quen với việc ứng dụng CNTT làm bài soạn giáo án trình chiếu. Điều đó đã được đánh giá bằng chất lượng qua tham dự các hội thi và chuyên đề giáo dục trong nhà trường. + Bản thân tôi luôn tự học và bồi dưỡng thêm kiến thức Tin học cho mình: qua tài liệu tham khảo, sách báo, qua bạn đồng nghiệp, và các Web side + Học sinh lớp tôi đang dạy đã được tiếp xúc với các CNTT trong cuộc sống như ti vi, đài, máy tính trong gia đình và nhà trường. * Về cơ sở vật chất. - Toàn trường có 16 máy vi tính. Trong đó: + 1 phòng máy vi tính (100% máy được nối mạng Internet ). + 4 máy vi tính phục vụ cho công tác quản lý, kế toán, khảo thí, thư viện, công đoàn nối mạng Internet. + 1 máy tính xách tay + 1 máy chiếu Projecter. + 3 máy in + 1 máy Fotocopy.
3. Trường đã luôn nhận được sự quan tâm của Sở giáo dục đào tạo, các ban ngành chức năng từ huyện đến xã. Đặc biệt là sự chỉ đạo của Phòng giáo dục - đào tạo về chuyên môn và sự hỗ trợ tích cực của phụ huynh học sinh đầu tư kinh phí cơ sở vật chất, mua sắm trang thiết bị hiện đại phục vụ cho dạy và học. 2. Khó khăn: - Việc ứng dụng CNTT làm bài soạn giáo án trình chiếu thường mất thời gian và mất công tìm tòi khai thác. Một số giáo viên chưa nhận thức đúng việc ứng dụng CNTT vào dạy học cho rằng đây là việc làm chưa thật cần thiết, dẫn đến sự ủng hộ của đồng nghiệp còn chưa cao. - Hệ thống máy chiếu còn hạn chế (chỉ có 1 bộ); nhà trường chưa trang bị được máy Scan; máy ảnh. - Để thiết kế và đưa giáo án trình chiếu thực hiện được thành công phải cần rất nhiều phương tiện máy móc hỗ trợ song cơ sở vật chất của nhà trường chưa đủ đáp ứng trang bị phương tiện máy móc điện tử tới từng lớp học để khai thác giảng dạy nên việc sử dụng giáo án trình chiếu đại trà ở các lớp chưa thực hiện được. Chủ yếu chỉ sử dụng giáo án trình chiếu vào Hội giảng, hội thi, chuyên đề. - Trường chưa có một trang Website riêng. CHƯƠNG II. NỘI DUNG I. VAI TRÒ CỦA GIÁO ÁN TRÌNH CHIẾU TRONG VIỆC ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC. * Thế nào là giáo án trình chiếu? - Giáo án trình chiếu khác với giáo án truyền thống là giáo án được xây dựng bằng CNTT được kết hợp giữa kênh hình và kênh chữ, có tạo hình ảnh, màu sắc, âm thanh, hiệu ứng sống động hấp dẫn hơn. Nhờ có CNTT giúp bài giảng được nhẹ nhàng, sinh động hơn. Học sinh được kích thích trí tuệ, tiếp thu bài nhanh và cũng nhớ lâu hơn.
4. - Giáo án trình chiếu là phương tiện dạy học mang tính hiện đại và công nghệ cao, có vai trò tích cực cho việc đổi mới phương pháp dạy học, giúp học sinh học tập và phát triển. II. NHỮNG ĐIỀU KIỆN ĐỂ ỨNG DỤNG CNTT VÀO BÀI SOẠN GIÁO ÁN TRÌNH CHIẾU HIỆU QUẢ. 1. Những kiến thức Tin học giáo viên cần có để thực hiện ứng dụng CNTT vào dạy học tích cực: Muốn ứng dụng CNTT vào làm bài soạn giáo án trình chiếu đạt hiệu quả người giáo viên cần phải : - Có kiến thức cơ bản về trình độ Tin học, sử dụng thành thạo máy tính, soạn thảo văn bản. - Biết sử dụng phần mềm trình diễn Power point. - Biết cách truy cập Internet và thu nhận các nguồn tư liệu trên mạng. Có khả năng sử dụng phần mềm chỉnh sửa ảnh, làm các ảnh động, cắt các file âm thanh, tạo clip . Có được như vậy thì khi làm việc, người giáo viên không nhất thiết lúc nào cũng cần phải có một giáo viên kĩ thuật viên tin học hỗ trợ. VD: Đối với môn Tự nhiên và Xã hội bài giảng thường đi kèm với nhiều hình ảnh minh họa. Có thể là hình ảnh mô tả một con vật, các hình ảnh của cây hay hình ảnh nào đó Nếu chỉ trình bày hoặc bằng lược đồ mô phỏng nội dung bài sẽ chưa hay, chưa hấp dẫn, học sinh sẽ chóng chán không thích thú học tập. Nhưng dạy bằng giáo án điện tử thì lại làm cho nội dung bài giảng phong phú hơn. Hiện tại những hình ảnh minh họa, phần mềm cho các nội dung bài dạy nói trên tương đối nhiều trên Internet. Nhà trường đã lắp đặt Internet đường truyền tốc độ cao, tôi chỉ cần bỏ một chút thời gian lên mạng là khai thác được hoặc cũng có thể khai thác tại nhà được các hình ảnh, đoạn phim cần minh họa cho bài giảng, điều đó đồng nghĩa vối việc giáo viên phải biết cách truy cập Internet để lấy thông tin. Tuy nhiên không phải hình ảnh nào cũng lấy từ Internetđược
5. mà những hình ảnh cần lấy từ sách giáo khoa thì lúc đó ta phải Scaner (quét ảnh ) và chỉnh sửa . VD 1: Khi dạy Toán 2 về hình , để hình thành kiến thức về hình học giáo viên sử dụng các thao tác chia hình, tô màu trực tiếp, học sinh quan sát và nhận xét, các em sẽ nắm chắc kiến thức và nhớ lâu hơn khi sử dụng hình ảnh qua bảng phụ (tranh tĩnh). VD 2: Khi dạy Tự nhiên và Xã hội bài “Các con vật sống trên cạn” giáo viên dạy bằng giáo án trình chiếu với phim về các con vật sống trên can sẽ giúp học sinh nắm bắt được các loài vật một cách sống động và chân thực nhất. Qua đó giúp các em thấy được giờ phút hào hùng của bài học hơn Qua khảo sát hiệu quả từ phía học sinh cho thấy, nếu sử dụng phương pháp dạy học truyền thống với phấn trắng bảng đen thì hiệu quả chỉ có 50%, trong khi hiệu quả của phương pháp Multimedia (nhìn - nghe) lên đến 70%. Như vậy để có một bài soạn giáo án điện tử có hiệu quả thì mỗi giáo viên cũng cần phải có kĩ thuật tin học . Để thực hiện đổi mới phương pháp dạy học bằng giáo án điện tử thì giáo viên phải vất vả gấp nhiều lần so với cách dạy truyền thống. Ngoài kiến thức căn bản về vi tính, sử dụng thành thạo phần mềm Power point, giáo viên cần phải có ý tưởng và niềm say mê thật sự với công việc thiết kế. Công việc đó đòi hỏi người giáo viên phải có sự sáng tạo nhạy bén và tính thẩm mĩ. 2. Điều kiện về sở vật chất và trang thiết bị hiện đại để thực hiện ứng dụng CNTT. Muốn ứng dụng CNTT vào làm được bài soạn giáo án trình chiếu thì cần phải có các phương tiện hỗ trợ để thực hiện như : + Máy tính nối mạng Internet. + Máy chiếu Projecter. + Máy Scaner.
6. + Các phần mền hỗ trợ làm bài soạn giáo án điện tử: Microsoft Powerpoint, Violet, Macromedia Flash + Máy ảnh. + Loa, mic Nhà trường Tiểu học An Hải hiện nay đã có đủ các điều kiện về CSVC để đáp ứng việc ứng dụng CNTT vào làm được bài soạn GATC III. MỘT SỐ BIỆN PHÁP ĐỂ ỨNG DỤNG CNTT VÀO LÀM BÀI SOẠN GIÁO ÁN TRÌNH CHIẾU ĐỂ ĐẠT HIỆU QUẢ. Qua 1 số năm ứng dụng CNTT vào làm bài soạn giáo án trình chiếu, tôi đã sử dụng một số biện pháp sau: 1. Xây dựng kế hoạch làm bài soạn giáo án trình chiếu. - Không phải bài học nào, kiến thức nào cũng làm được bài giáo án trình chiếu. Chính vì vậy giáo viên xây dựng kế hoạch lựa chọn bài trong chương, ở từng môn học theo tích hợp dọc và tích hợp ngang kiến thức môn học để có ý tưởng và định hướng cho cho việc soạn giáo án trình chiếu. Nhờ có CNTT để làm ra những đoạn Clip ảnh có nhạc sinh động, hấp dẫn giúp giáo viên tổng hợp kiến thức và học sinh tích cực học tập, hệ thống hoá kiến thức một cách dễ dàng, hiệu quả nhằm khắc sâu nội dung kiến thức bài học hiệu quả hơn.( Các môn tập đọc, Toán, Tự nhiên và Xã hội....) 2. Khai thác Internet để tìm kiếm các thông tin, hình ảnh, phim tư liệu để lựa chọn tư liệu làm đồ dùng dạy học và giáo án điện tử. Để xây dựng được bài giáo án trình chiếu có nội dung phong phú, hình ảnh đẹp sống động, tôi đã không bỏ qua một thư viện khổng lồ, là nơi lưu giữ và chứa đựng tri thức của toàn nhân loại đó là “ Mạng Internet”. Như vậy một vấn đề quan trọng và bắt buộc
7. đối với giáo viên trong việc ứng dụng CNTT vào làm bài soạn giáo án điện tử là phải biết khai thác nguồn tài nguyên phong phú trên Internet. Khai thác dữ liệu qua mạng Internet có nhiều thuận lợi, bên cạnh khai thác những hình ảnh sống động, hấp dẫn và hiện thực thì tôi cần ghi được những lời bình, lời nói, âm thanh tạo cho GATC thêm sinh động. Bên cạnh đó các nguồn thông tin tìm kiếm được rất phong phú nên tôi đã ứng dụng được các chức năng lưu trữ để hệ thống các tư liệu tìm được theo từng dạng nhất định như văn bản, hình ảnh, phim tập hợp và chia mảng kiến thức tạo cơ sở dữ liệu phục vụ cho làm bài soạn giáo án điện tử. Đồng thời chúng tôi ghi vào USB để lưu trữ và giúp giáo viên khi sử dụng vào từng bài giảng, từng môn học được thuận lợi hơn. Một số địa chỉ, danh sách các trang website mà tôi thường xuyên tham khảo: - (Trang tiếng Anh của Bộ) - (Cổng thông tin tin học điện tử) - (Thư viện giáo trình điện tử) - (Thiết bị giáo dục) - (Kho tài nguyên và giáo dục) 3. Sử dụng các phần mềm phục vụ làm bài soạn giáo án trình chiếu. Trong quá trình xử lí dữ liệu để tạo ra những sản phẩm phù hợp với yêu cầu và mục tiêu cần có một số phần mềm hỗ trợ. Chẳng hạn như: * Microsoft Powerpoint: Phần mềm cho phép soạn các bài trình chiếu hấp dẫn để làm bài giảng điện tử. Powerpoit có thể sử dụng được các tư liệu ảnh phim, cho phép tạo được các hiệu ứng chuyển động khá hấp dẫn và các mẫu giao diện đẹp. VD: Khi giúp đồng nghiệp soạn GATC môn Mĩ thuật lớp 2 – Bài. Vẽ theo mẫu. tôi dùng phần mềm Powerpoint để giúp học sinh xác định được phân chia các phần ffrrù nhau. Nhờ đó học sinh xác định được tỉ lệ của bài vẽ để vẽ được cân đối và đẹp...
8. * Phần mềm Violet: Dùng cho giáo viên có thể tự thiết kế và xây dựng được những bài giảng điện tử sinh động, hấp dẫn, để trợ giúp cho các giờ dạy học trên lớp (sử dụng với máy chiếu projector hoặc ti vi), hoặc để đưa lên mạng Internet. Tương tự như Powerpointnhưng Violet có nhiều điểm mạnh hơn như giao diện Tiếng Việt, dễ dùng, có những tính năng chuyên dụng cho bài giảng như tạo các loại bài tập, chức năng thiết kế riêng cho mỗi môn học và đặc biệt là khả năng gắn kết được với các phần mềm công cụ khác. * Macromedia Flash: Đây là phầm mềm cho phép vẽ hình, tạo ra hình ảnh động, các hiệu ứng chuyển động và biến đổi, lập trình tạo ra các hoạt động mô phỏng và tương tác sinh động, hấp dẫn. Thông thường, tôi không dùng Flash để tạo cả một bài giảng vì nó sẽ tốn khá nhiều công sức, mà chỉ dùng để tạo ra các tư liệu rồi kết hợp với Violet hoặc Powerpoint để tạo thành một bài giảng hoàn chỉnh. Sử dụng một số đoạn video clip, hình ảnh cần chuyển định dạng đuôi cho phù hợp việc sử dụng như phần mềm: xilisoft, autoramadia. Sử dụng một số phần mềm cắt, ghép phim, tạo clip ảnh: Movie maker, Hero supper player * Máy ảnh: Nhà trường tuy chưa có trang thiết bị này để phục vụ giảng dạy giáo án điện tử. Một số hình ảnh không tìm được trên mạng hoặc không có sẵn bên ngoài, vì vậy tôi phải sử dụng máy điện thoại chụp ảnh và ảnh từ trong SGK ra, đưa qua Photoshop để xử lí rồi sử dụng. * Sound recorder: (Ghi âm và lồng tiếng) * Adobe Photoshop: Là phần mềm xử lí ảnh và tạo được các ảnh động, cắt ghép ảnh thông dụng nhất. Một số văn bản, tệp tin được lưu dưới định dạng pdf cần có Adobe Reader mới đọc được. 4. Tiến trình thực hiện ứng dụng CNTT làm bài soạn giáo án trình chiếu: 4.1 Nghiên cứu kĩ nội dung mục tiêu kiến thức của bài giảng và đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi của học sinh để xây dựng ý tưởng làm thiết kế giáo án phù hợp.
9. - Trước hết tôi phải nghiên cứu kĩ nội dung bài, xác định nội dung kiến thức cho học sinh. Từ những yêu cầu kiến thức như vậy, tôi xây dựng các hoạt động cụ thể trong tiết dạy. Để giúp học sinh nắm được kiến thức trọng tâm trong từng hoạt động, tôi tìm những hình ảnh minh họa cho những kiến thức đó 4.2 Thu thập các tài liệu: + Lấy tư liệu từ Internet. Trong các bài nói về biển tôi đã khai thác nhiều hình ảnh về biển đảo quần đảo trên mạng, lựa chọn nhiều hình ảnh đẹp, mang tính chất điển hình cho các vùng miền theo thứ tự từ bắc vào nam. VD: Vùng biển phía Bắc chúng tôi chọn hình ảnh Vịnh Hạ Long, Cát Bà vùng biển miền Trung chúng tôi chọn hình ảnh đảo Phú Quý (Bình Thuận) vùng biển phía Nam chúng tôi chọn hình ảnh đảo Phú Quốc. + Lấy tư liệu từ thư viện trực tuyến Violet . VD1: Khi xây dựng giáo án điện tử môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2 bài " một số loài vật sống trên cạn " giáo viên có lấy dữ liệu từ đồ dùng dạy học phần Tự nhiên, mảng con vật - giáo viên lựa chọn các con vật nuôi như: Ngựa, trâu, chó, mèo, gà ,vịt , ngỗng để xây dựng nội dung tiến trình bài dạy. VD2 : Khi giúp đồng nghiệp xây dựng giáo án trình chiếu Môn Tự nhiên và xã hội lớp 2: Bài 25 : "Một số loài cây sống trên cạn", giáo viên lựa chọn hình ảnh các loài cây ( lấy dữ liệu từ đồ dùng dạy học phần Tự nhiên ) để xây dựng nội dung kiến thức bài dạy. + Lấy tư liệu từ SGK, tranh ảnh và tài liệu tham khảo .. 4.3 Thực hiện thao tác kĩ thuật để ứng dụng CNTT làm giáo án trình chiếu: Bước 1: Chọn hình thức cho slide mà mình định sử dụng. Bước 2: Tạo tiêu đề cho slide (Đó là những thông tin cần thiết của đồ dùng hay giáo án trình chiếu (tên môn, bài dạy )
10. Bước 3: Tạo các slide. Đầu tiên tạo bản text trước, hình ảnh hay hiệu ứng âm thanh sẽ tạo sau. Bước 4: Thêm hình ảnh chèn vào những nội dung cần thiết, không quá lạm dụng hình ảnh vào các slide bởi nó có thể tạo nên hiệu ứng ngược. (Chỉ sử dụng hình ảnh trong tài liệu sách giáo khoa, hay mở rộng trong thực tế nếu thật cần thiết cho bài giảng.) Bước 5: Thêm âm thanh: Chỉ tạo hiệu ứng âm thanh khi thực sự cần thiết. Hiệu ứng âm thanh chỉ là công cụ giúp chúng ta làm rõ thông tin chứ không thay chúng ta thể hiện thông tin. Bước 6: Sử dụng font chữ và khuôn slide một cách đồng nhất trong giáo án điện tử. Nghĩa là không nên để font chữ VnTime cho trang đầu mà trang sau lại là Time NewRoman. Cần phải chú ý đến khoảng cách ngồi của học sinh với màn chiếu để chọn cỡ chữ sử dụng cho phù hợp, cỡ chữ sử dụng thường là 28. Về màu chữ, cần có kết hợp màu sắc giữa màu phông nền và màu chữ. Khi cần nhấn mạnh hoặc chốt kiến thức, tôi tạo hiệu ứng chữ đổi màu, nhấp nháy. Sau đó tạo nền slide trình diễn, cần phải kết hợp giữa màu nền và nội dung. Bước 7: Chạy “thô” giáo án để kiểm tra lại lần cuối bài soạn giáo án điện tử trước khi thực hiện. Hiệu ứng hình ảnh, âm thanh, font chữ có đạt được hiệu quả cao nhất không? nội dung bài dạy, đồ dùng cần sử dụng cung cấp kiến thức cho học sinh và thời gian cho từng hoạt động của bài dạy đã phù hợp chưa ? 5. Chuẩn bị tốt các phương tiện hỗ trợ đưa giáo án trình chiếu vào giảng dạy: Các trang thiết bị như máy tính, máy chiếu ... rất cần thiết phục vụ cho sử dụng đồ dùng điện tử vào dạy giáo án trình chiếu . Trang thiết bị này có thể coi là những công cụ dạy học đa năng vì nó có thể thay thế cho hầu hết các công cụ dạy học khác từ truyền thống như: tranh vẽ, bản đồ, mô hình ... đến hiện đại như: cassette, ti vi, đầu video .... Hơn nữa, nếu các giáo án trình chiếu được đầu tư xây dựng cẩn thận thì sẽ đem lại hiệu quả tích cực cho bài dạy. Dạy trên giáo án trình chiếu sẽ tạo được sự hấp dẫn giúp học sinh tiếp thu bài giảng dễ dàng hơn, nhớ lâu hơn.