Đề cương Ôn tập Kiểm tra Cuối Học kỳ 2 - Ngữ Văn Lớp 10 - Năm học 2024-2025

Nội dung tài liệu: Đề cương Ôn tập Kiểm tra Cuối Học kỳ 2 - Ngữ Văn Lớp 10 - Năm học 2024-2025

1. - Phân tích được sự kết hợp giữa phương tiện giao tiếp ngôn ngữ và các phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ để biểu đạt nội dung văn bản. - Giải thích được mối liên hệ giữa các chi tiết và vai trò của chúng trong việc thể hiện thông tin chính của văn bản. Vận dụng - Rút ra ý nghĩa hay tác động của thông tin trong văn bản đối với bản thân. 2. Viết 2.1. Viết đoạn văn * Viết đoạn nghị luận về một vấn đề xã hội. (Vd: môi trường, học tập của học sinh, tình yêu, tình bạn, tình cảm gia đình..) * Các kĩ năng, mức độ đánh giá: Biết: - Xác định được vấn đề cần nghị luận. - Xác định được cách thức trình bày đoạn văn. Hiểu: - Diễn giải về đặc điểm, ý nghĩa vấn đề cần nghị luận. Vận dụng: - Vận dụng các kĩ năng dùng từ, viết câu, các phép liên kết, các phương thức biểu đạt, các thao tác lập luận phù hợp để triển khai lập luận. 2.2. Viết bài văn nghị luận * Viết bài nghị luận Về một vấn đề về văn học (Phân tích nhân vật/tâm trạng nhân vật của truyện/đoạn truyện). * Các kĩ năng, mức độ đánh giá: Nhận biết: - Xác định được yêu cầu về nội dung và hình thức của bài văn nghị luận. - Xác định rõ được mục đích, đối tượng nghị luận. - Đảm bảo cấu trúc, bố cục của một văn bản nghị luận. Thông hiểu: - Phân tích, đánh giá được đặc điểm nhân vật/tâm trạng của nhân vật và vai trò của nhân vật trong tác phẩm. - Xác định được chủ đề, tư tưởng của tác phẩm; chỉ ra được những căn cứ để xác định chủ đề, tư tưởng của tác phẩm.
2. - Phát hiện và lí giải các giá trị đạo đức, văn hóa từ văn bản. - Giải thích được ý nghĩa, tác dụng của các biện pháp nghệ thuật xây dựng nhân vật. - Nêu lí lẽ, phân tích bằng chứng để chứng minh và thuyết phục người nghe, người đọc. - Triển khai vấn đề nghị luận thành những luận điểm phù hợp. - Kết hợp được lí lẽ và dẫn chứng để tạo tính chặt chẽ, logic của mỗi luận điểm. - Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt. Vận dụng: - Vận dụng những hiểu biết về bối cảnh lịch sử - văn hoá được thể hiện trong văn bản để lí giải ý nghĩa, thông điệp của văn bản. - Đánh giá được ý nghĩa, giá trị của thông điệp, chi tiết, hình tượng, những đặc sắc về nghệ thuật trong tác phẩm theo quan niệm của cá nhân. - Có cách diễn đạt độc đáo, sáng tạo, hợp logic. - Sử dụng kết hợp các phương thức miêu tả, biểu cảm; vận dụng hiệu quả những kiến thức tiếng Việt lớp 10 để tăng tính thuyết phục, sức hấp dẫn cho bài viết.. III. ÐỀ MINH HỌA : TRƯỜNG THPT NGÔ GIA TỰ KIỂM TRA CUỐI KÌ II – NĂM HỌC 2024-2025 TỔ: NGỮ VĂN Môn: NGỮ VĂN – KHỐI 10 ( Đề gồm có 4 trang) (Thời gian làm bài : 90 phút không kể phát đề) I. PHẦN ÐỌC HIỂU (4,0 điểm) Đọc văn bản sau: Thiêng liêng Lễ Thượng cờ tại thắng cảnh quốc gia Bãi Môn - Mũi Điện Sáng 30/3, tại quần thể Di tích thắng cảnh quốc gia Bãi Môn-Mũi Điện (thị xã Đông Hòa, Phú Yên), UBND tỉnh Phú Yên phối hợp Ban tổ chức giải Vô địch quốc gia Marathon và cự ly dài báo Tiền Phong lần thứ 65 - năm 2024 tổ chức Lễ Thượng cờ và tôn vinh lá cờ Tổ quốc.
3. Dự Lễ Thượng cờ có hơn 3.200 người đại diện cho cán bộ, nhân dân, chiến sĩ các lực lượng vũ trang, sinh viên, học sinh và các đoàn vận động viên thi đấu tại giải Vô địch Quốc gia Marathon và cự ly dài báo Tiền Phong lần thứ 65. Lễ Thượng cờ được tổ chức ở nơi đón ánh bình minh đầu tiên trên đất liền của Việt Nam đã vượt lên một nghi lễ bình thường để trở thành khúc ca hùng tráng ca ngợi tinh thần yêu nước, thương nòi, ý chí mạnh mẽ về bảo vệ chủ quyền biển đảo quốc gia, khát vọng vươn lên cống hiến và dựng xây đất nước. Từ trên cao nhìn xuống khu vực Lễ Thượng cờ nổi bật và đầy ý nghĩa, trong lòng Bãi Môn - Mũi Điện mang dáng hình Tổ quốc còn có một dáng hình Việt Nam thu nhỏ hơn nữa, được xếp bởi 3.200 đoàn viên, thanh niên, học sinh tỉnh Phú Yên với sắc áo cờ đỏ sao vàng, phác họa nên hình ảnh hoàn hảo “Tổ quốc trong lòng Tổ quốc”. Lễ Thượng cờ thiêng liêng cũng ghi nhận sự lãnh đạo, chỉ đạo thường xuyên của tỉnh Phú Yên; sự thương yêu, đùm bọc và giúp đỡ của Nhân dân tỉnh nhà, trong những năm qua Lực lượng vũ trang (LLVT) tỉnh đã không ngừng lớn mạnh, vượt qua muôn vàn khó khăn, thử thách xây dựng LLVT nhân dân vững mạnh, góp phần bảo vệ vững chắc chủ quyền quốc gia, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao. Ngay sau Lễ Thượng cờ theo nghi thức quốc gia do Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Phú Yên điều hành, Ban tổ chức đã kết nối những hình ảnh ý nghĩa, xúc động và đầy tự hào về các vận động viên là cán bộ, chiến sĩ ở đảo Trường Sa lớn cũng đang làm công tác chuẩn bị để ngày mai (31/3) chạy hưởng ứng Giải vô địch quốc gia Marathon và cự ly dài báo Tiền Phong lần thứ 65 - năm 2024. Để thể hiện sự tự hào dân tộc, lòng biết ơn sâu sắc đến bao thế hệ đi trước, thể hiện ý chí Việt, tâm hồn Việt, thể hiện sự tin tưởng vào tương lai hùng cường của Tổ quốc, Ban tổ chức cùng các vận động viên trải lá cờ Tổ quốc rộng hơn 1.000 m2. Lá cờ Tổ quốc tung bay trong gió tại khu vực di tích thắng cảnh quốc gia Bãi Môn- Mũi Điện gửi đến thông điệp kết nối bao trái tim người Việt Nam, tinh thần dân tộc, sự đoàn kết bền vững, ý chí kiên cường cùng sự hòa ái, bao dung đã hun đúc bao thế hệ người Việt Nam. Cùng nghiêng mình biết ơn quá khứ, cùng trân trọng những phút giây hiện tại và cùng tin tưởng vào tương lai tươi sáng là tiền đề để dựng xây một Việt Nam hùng mạnh. (Trình Kế, 06/04/2024) Thực hiện các yêu cầu sau: Câu 1. Theo văn bản, Lễ Thượng cờ được tổ chức ở đâu? Câu 2. Văn bản trên có sử dụng phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ nào? Câu 3. Nêu nhận xét về tiêu đề của văn bản trên.
4. Câu 4. Việc sử dụng kết hợp giữa phương tiện giao tiếp ngôn ngữ và phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ có tác dụng gì? Câu 5. Từ nội dung văn bản, anh/chị thấy bản thân cần làm gì trong việc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc? PHẦN II. VIẾT (6,0 điểm) Câu 1 (2,0 điểm) Anh/chị hãy viết đoạn văn nghị luận (khoảng 150 chữ) bàn về vấn đề: sống tử tế mỗi ngày. Câu 2 (4,0 điểm) Thanh lách cánh cửa gỗ để khép, nhẹ nhàng bước vào. Chàng thấy mát hẳn cả người; trên con đường lát gạch bát tràng rêu phủ, những vòng ánh sáng lọt qua vòm cây xuống nhẩy múa theo chiều gió. Một mùi lá tươi non phảng phất trong không khí. Thanh rút khăn lau mồ hôi trên trán - bên ngoài trời nắng gắt - rồi thong thả đi bên bức tường hoa thấp chạy thẳng đến đầu nhà. Yên tĩnh quá, không một tiếng động nhỏ trong căn vườn, tựa như bao nhiêu sự ồn ào ở ngoài kia đều ngừng lại trên bậc cửa. Thanh bước lên thềm, đặt vali trên chiếc trường kỷ, rồi ngó đầu nhìn vào trong nhà: bóng tối dịu và man mát loáng qua những màu sắc rực rỡ chàng đem ở ngoài trời vào; Thanh chưa nhìn rõ thấy gì cả; một lát, quen bóng tối, chàng mới nhận thấy cảnh tượng gian nhà cũ không có gì thay đổi, cũng y nguyên như ngày chàng đi xưa. Sự yên lặng trầm tịch đến nỗi Thanh trở nên nghẹn họng; mãi mãi chàng mới cất được tiếng lên gọi khẽ: - Bà ơi! [ ] Thanh bước xuống giàn thiên lý. Có tiếng người đi, rồi bà chàng, mái tóc bạc phơ, chống gậy trúc, ở ngoài vườn vào. Thanh cảm động và mững rỡ, chạy lại gần. - Cháu đã về đấy ư? Bà cụ thôi nhai trầu, đôi mắt hiền từ dưới làn tóc trắng đưa lên nhìn cháu, âu yếm và mến thương. - Ði vào trong nhà không nắng cháu. Thanh đi bên bà, người thẳng, mạnh, cạnh bà cụ gầy còng. Tuy vậy chàng cảm thấy chính bà che chở cho chàng, cũng như những ngày chàng còn nhỏ. [ ] Nhưng Thanh cũng vẫn theo lời bà. Chàng đến bên bể múc nước vào thau rửa mặt. Nước mát rợi và Thanh cúi nhìn bóng chàng lay động trong lòng bể với những mảnh trời xanh tan tác.
5. Tất cả những ngày thuở nhỏ trở lại với chàng. Thanh vắng nhà đã gần hai năm nay, vậy mà chàng có cảm giác như vẫn ở nhà tự bao giờ. Phong cảnh vẫn y nguyên, gian nhà vẫn tịch mịch và bà chàng vẫn tóc bạc phơ và hiền từ. Trên trường kỷ, ngọn đèn con và cái điếu cũ kỹ. Con mèo già tròn mình nằm bên cạnh, mắt lim dim trong sự bình yên và nhàn nhã. Thanh trông thấy cảnh ấy đã nhiều lần. Lần nào trở về với bà chàng, Thanh cũng thấy bình yên và thong thả như thế. Căn nhà với thửa vườn này đối với chàng như một nơi mát mẻ và hiền lành, ở đấy bà chàng lúc nào cũng sẵn sàng chờ đợi để mến yêu chàng. [ ] Chàng lặng nằm xuống giường, ruỗi chân tay, khoan khoái. Ngoài khung cửa sổ, trời xanh ngắt ánh sáng; lá cây rung động dưới làn gió nhẹ. Một thân cây vút cao lên trước mặt. Cùng một lúc, chàng lẩm bẩm: "cây hoàng lan!", mùi hương thơm thoang thoảng đưa vào. Thanh nhắm mắt ngửi hương thơm và nhớ đến cái cây ấy chàng thường hay chơi dưới gốc nhặt hoa. Ðã từ lâu lắm, ngày mới có căn nhà này, ngày cha mẹ chàng hãy còn. Rồi đến ngày một bà một cháu quấn quít nhau. Thanh ra tỉnh làm rồi đi về hàng năm, các ngày nghỉ. Bây giờ cây đã lớn. Thanh thấy tâm hồn nhẹ nhõm tươi mát như vừa tắm ở suối. Chàng tắm trong cái không khí tươi mát này. Những ngày bận rộn ở tỉnh giờ xa quá. Khu vườn với các cây quen đã nhận biết chàng rồi. Nghe tiếng bà đi vào. Thanh nằm yên giả vờ ngủ. Bà lại gần săn sóc buông màn, nhìn cháu và xua đuổi muỗi. Gió quạt đưa nhẹ trên mái tóc chàng. Thanh vẫn nằm yên, nhắm mắt nhưng biết bà ở bên mình. Chàng không dám động đậy, yên lặng chờ cho bà lại đi ra. Bà xuống bếp làm cơm hẳn. Tiếng dép nhỏ dần. Chàng cảm động gần ứa nước mắt. Bà yêu thương cháu quá, giờ chỉ có mình cháu, với mình bà. [ ] Sáng hôm sau, Thanh đã phải lên tỉnh. Chiếc vali chàng nặng những thức quà bà chàng đã ban cho. Thanh cầm mũ đứng nghe lời khuyên bảo ân cần của bà dưới giàn hoa lý. Chàng vẫn bé quá và lại đi xa. [ ] (Nguồn: Dưới bóng hoàng lan - Thạch Lam, Ngữ Văn 10 tập 2 KNTT, NXB Giáo dục H.2022, tr. 46-51) Anh/Chị hãy viết 1 bài văn nghị luận (khoảng 500 chữ) phân tích tâm trạng của nhân vật Thanh trong đoạn truyện “ Dưới bóng hoàng lan” (Thạch Lam). - Hết -
6. TRƯỜNG THPT NGÔ GIA TỰ HƯỚNG DẪN CHẤM KIỂM TRA CUỐI KÌ II NH 2024-2025 TỔ: NGỮ VĂN Môn: NGỮ VĂN, KHỐI: 10 Thời gian làm bài: 90 phút, không kể thời gian phát đề Phần Câu Nội dung Điểm I ĐỌC HIỂU 4.0 1 Lễ Thượng cờ được tổ chức tại quần thể Di tích thắng cảnh quốc gia 0.5 Bãi Môn-Mũi Điện (thị xã Đông Hòa, Phú Yên) Hướng dẫn chấm: - Học sinh trả lời như Đáp án: 0,5 điểm. - Học sinh trả lời không đúng như Đáp án: không cho điểm. 2 Văn bản trên có sử dụng phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ: hình ảnh, số liệu0.5 Hướng dẫn chấm: - Học sinh trả lời như Đáp án: 0,5 điểm. - Học sinh trả lời được 1 ý: 0.25 điểm - Học sinh trả lời không đúng như Đáp án: không cho điểm. 3 - Tiêu đề truyền tải thông tin bài viết một cách ngắn gọn, gây ấn tượng với 1.0người đọc Hướng dẫn chấm: - Học sinh trả lời như Đáp án: 1,0 điểm. - Học sinh trả lời 1/2 ý như Đáp án: 0,5 điểm - Học sinh trả lời không đúng như Đáp án: không cho điểm. 4 Việc sử dụng kết hợp giữa phương tiện giao tiếp ngôn ngữ và phương 1.0 tiện giao tiếp phi ngôn ngữ có tác dụng: + Giúp cho thông tin trở nên cụ thể, khách quan và chân thực + Tạo hấp dẫn, thu hút người đọc, giúp người đọc hình dung dễ dàng hơn Hướng dẫn chấm: + Học sinh trả lời như đáp án: 1.0 điểm
7. + Học sinh trả lời được 1 ý: 0.5 điểm + Học sinh trả lời không đúng hoặc không trả lời: 0 điểm ( Chấp nhận diễn đạt tương đồng) 5 Gợi ý: 1.0 - Cần phải biết sống cống hiến cho đất nước - Cần phải có khát vọng dựng xây đất nước - Cần cố gắng học tập, rèn luyện để góp phần xây dựng đất nước Hướng dẫn chấm: - Học sinh trả lời 1 ý như Đáp án: 1,0 điểm. - Học sinh trả lời không đúng ý như Đáp án: không cho điểm. (Chấp nhận diễn đạt tương đồng) II VIẾT 6.0 Anh/chị hãy viết đoạn văn nghị luận (khoảng 150 chữ) bàn về vấn 2.0 1 đề: sống tử tế mỗi ngày. a. Xác định được yêu cầu về hình thức, dung lượng của đoạn văn 0,25 Xác định đúng yêu cầu về hình thức và dung lượng (khoảng 150 chữ) của đoạn văn. Học sinh có thể trình bày đoạn văn theo cách diễn dịch, quy nạp, tổng - phân - hợp, móc xích hoặc song hành. b. Xác định đúng vấn đề nghị luận: Sống tử tế mỗi ngày 0,25 Hướng dẫn chấm: - Học sinh xác định đúng vấn đề cần nghị luận: 0,5 điểm. - Học sinh xác định chưa đúng vấn đề cần nghị luận: 0 điểm. c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần vận dụng tốt 1,0 các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng, đảm bảo các yêu cầu sau: * Giới thiệu vấn đề nghị luận. 0,25 * Triển khai vấn đề nghị luận: - Giải thích Sống tử tế mỗi ngày là sống thiện lương, sống có trách nhiệm với chính cuộc đời mình, qua từng suy nghĩ, hành động nhỏ mỗi ngày.
8. - Bàn luận + Ý nghĩa của sống tử tế: góp phần giúp cho xã hội phát triển tốt đẹp, giúp ta nhận được sự kính trọng, niềm tin yêu từ người khác, là động lực thúc đẩy con người tự hoàn thiện mình mỗi ngày,... + Để sống tử tế ta cần: suy nghĩ và hành động xuất phát từ lương tâm, sống bằng tất cả sự chân thành, nhiệt huyết, học cách lắng nghe, thấu hiểu, không toan tính ích kỉ, + Phê phán quan niệm và lối sống sai lệch. * Khẳng định ý nghĩa của vấn đề, nêu bài học rút ra từ vấn đề. Hướng dẫn chấm: - Phân tích đầy đủ, sâu sắc: 2,0 điểm. - Phân tích chưa đầy đủ hoặc chưa sâu: 1,0 điểm – 1,75 điểm. - Phân tích chung chung, sơ sài: 0,25 điểm – 0,75 điểm. - Học sinh làm lạc đề, không làm bài: 0.0 điểm đ. Sáng tạo: 0,25 Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ. 2 Anh/Chị hãy viết 1 bài văn nghị luận (khoảng 500 chữ) phân tích tâm 4,0 trạng của nhân vật Thanh trong đoạn trích truyện “Dưới bóng hoàng lan”. ( Thạch Lam) a. Đảm bảo yêu cầu về hình thức bài văn nghị luận 0,25 Mở bài nêu được vấn đề, thân bài triển khai được vấn đề, kết bài khái quát được vấn đề: phân tích tâm trạng của nhân vật Thanh. b. Xác định đúng vấn đề nghị luận phân tích tâm trạng của nhân vật 0,5 Thanh. c. Triển khai vấn đề nghị luận 2,5 Học sinh có thể viết bài nhiều cách trên cơ sở kết hợp được lí lẽ và bằng chứng để tạo tính chặt chẽ, logic của mỗi luận điểm; đảm bảo các yêu cầu sau: *Mở bài: Giới thiệu khái quát tác giả, tác phẩm, vấn đề nghị luận. *Thân bài: - Phân tích tâm trạng nhân vật
9. + Tâm trạng của Thanh khi vừa trở về nhà: . Xúc động khi bước vào khu vườn: "mát hẳn cả người", cảm thấy nghẹn họng, mãi mới cất được tiếng gọi khẽ "Bà ơi". . Cảm thấy bao nhiêu sự ồn ào ở ngoài kia đều ngừng lại ở bậc cửa. + Tâm trạng của Thanh khi ở bên bà: . Cảm động, mừng rỡ khi gặp lại bà. . Cảm thấy mình thật nhỏ bé khi bên bà: . Mỗi lần trở về, Thanh đều cảm thấy bình yên và thong thả vì anh biết ở nhà luôn có bà chờ mong. . Mùi hương của cây hoàng lan làm anh nhớ lại kí ức thời thơ bé. + Xúc động khi nhận được tình yêu thương của bà: . Nghe tiếng bà đi vào, giả vờ ngủ. . Nằm yên, không dám động đậy, chờ cho đến khi bà đi ra. -> Thanh người có tâm hồn nhạy cảm, tinh tế, biết trân trọng những giây phút bên người thân. Luôn khao khát được về lại quê hương. => Ca ngợi tình cảm gia đình, tình yêu quê hương *Kết bài: Khẳng định giá trị của tác phẩm. Hướng dẫn chấm: - Lập luận chặt chẽ, thuyết phục: lí lẽ xác đáng; bằng chứng tiêu biểu, phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn giữa lí lẽ và bằng chứng:2,5 điểm. - Lập luận chưa thật chặt chẽ, thuyết phục: lí lẽ xác đáng nhưng không có bằng chứng hoặc bằng chứng không tiêu biểu:1,5 đến 2,0 điểm. - Lập luận không chặt chẽ, thiếu thuyết phục: lí lẽ không xác đáng, không liên quan mật thiết đến vấn đề nghị luận, không có bằng chứng hoặc bằng chứng không phù hợp: 1,0 đến 1,5 điểm. - Bài làm chung chung, sơ sài:0,25 đến 1,0 điểm. Lưu ý: Học sinh có thể bày tỏ suy nghĩ, quan điểm riêng nhưng phải phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật. d. Diễn đạt 0,25 Ðảm bảo chuẩn chính tả, dùng từ, ngữ pháp tiếng Việt, liên kết văn bản. e. Sáng tạo 0,5
10. Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ. Tổng điểm 10,0